Існуючыя зялёныя зоны Гродна не добраўпарадкаваныя і не падыходзяць для прагулак гараджан, лічаць горадабудаўнікі. 85% такіх зонаў горада — лясы, толькі 37% азелянённых тэрыторый добраўпарадкаваныя. Зараз у Гродне на чалавека прыходзіцца амаль у 10 разоў менш за норму азелянённых тэрыторый раённага значэння і ў 2,3 разы — агульнагарадскіх зялёных тэрыторый. Як з гэтым змагацца, дзе да 2030 годзе з’явяцца новыя паркі і як гродзенцы атрымаюць зеляніну побач з домам, спланавалі ў Схеме азелянённых тэрыторый агульнага карыстання, піша Telegram-канал Urban Hrodna.
Сэнс падыходу Схемы азелянення не ў тым, каб засаджваць горад лесам, а ў тым, каб добраўпарадкаваць тое, што ёсць, тлумачыла архітэктар Анастасія Гарустовіч, намеснік начальніка аддзела навакольнага асяроддзя «Белндіпгорадабудаўніцтва» і адказны выканаўца па праекце на яго прэзентацыі ў сакавіку 2022 года.
Большая частка (85%) азелянённых тэрыторый, якія ёсць у Гродне і куды можна было б пайсці адпачыць — гэта гарадскія лясы. Зараз добраўпарадкаваных месцаў, прыдатных для шпацыраў, мала: у Пышках, Ласосна, Румлёва, сцежка здароўя ў парку Панямунь, невялікі ўчастак лесу на Кабяка, два паркі ў цэнтры. Неўладкаваныя зялёныя зоны, па якіх нязручна гуляць, не могуць улічвацца пры разліку забяспечанасці гродзенцаў азелянённымі тэрыторыямі.
Сейчас в границах Гродно:
1696 га — агульная плошча азелянённых тэрыторый. З іх:
99 сквераў,
6 паркаў,
12 зонаў адпачынку каля вады.
85% займаюць гарадскія лясы. У асноўным яны адносяцца да гослесфонду і не добраўпарадкаваны.
9,2% займаюць паркі. Астатняе прыпадае на скверы, зоны адпачынку або кароткачасовай рэкрэацыі ля вады, тэрыторыі ў жылых раёнах і ў грамадскіх цэнтрах.
37% азелянённых тэрыторый Гродна добраўпарадкаваныя — ёсць дарожкі, лаўкі, урны, ліхтары.
96,4% азелянёных тэрыторый — аб’екты гарадскога значэння (куды прыязджаюць адпачываць з усяго горада).
3,44 кв.м/чел. — столькі зялёных аб’ектаў гарадскога значэння даводзіцца зараз на кожнага гродзенца. Норма — 8 кв.м/чал.
0,73 кв.м/чал. — столькі зялёных аб’ектаў раённага значэння ёсць цяпер для кожнага гродзенца. Норма — 7 кв.м/чал.
Тэрыторыю лічаць добраўпарадкаванай, калі аб’екты добраўпарадкавання (лаўкі, ліхтары, сметніцы) займаюць на ёй не менш за 10%. Пры гэтым яны павінны быць размеркаваны там раўнамерна. Акрамя таго, у Схеме азелянення прапісана, колькі дрэў і кустоў мінімальна павінна быць на азелянённых тэрыторыях. Пляцоўкі для выгулу сабак, якіх у Гродне мала, у праекце асобна не прадугледжаныя, але і не забароненыя.
Асноўнай перспектывай для развіцця азелянённых тэрыторый агульнага карыстання выбралі асваенне лясоў у Ленінскім і Кастрычніцкім раёне. Напрыклад, на Юбілейным возеры добраўпарадкаванне ёсць толькі вакол самога вадаёма, далей — проста лес. Калі пашырыць добраўпарадкаваную зону — гэтыя ўчасткі таксама можна будзе ўлічваць для забяспечанасці гродзенцаў зялёнымі тэрыторыямі.
Пры распрацоўцы Схемы ўлічвалі, што па Гродне праходзіць калідор нацыянальнай экасеткі Нёмана. У межах горада выбралі ядры, якія ўплываюць на развіццё ландшафту горада ў цэлым. Імі сталі лесапаркі Пышкі, Румлёва, Ласосна, тэрыторыя парку на Панямуні і прыбярэжныя зоны Нёмана, Юрысдыкі і Гараднічанкі.
Таксама ўлічвалі гістарычныя аспекты. Распрацаваныя ў горадзе веламаршруты ўвязалі з азелянённымі тэрыторыямі.
Цяпер у Гродне вельмі не хапае азелянённых тэрыторый раённага значэння, размешчаных блізка ад дома. Пры распрацоўцы Схемы праекціроўшчыкі змаглі дамагчыся таго, што для жыхароў нават самых аддаленых тэрыторый у перспектыве з’явяцца хоць бы 1−2 аб’екта, дзе можна будзе адпачываць.
У Гродне чакае шмат працы: ёсць зялёныя тэрыторыі, на якіх цяпер няма ніякага добраўпарадкавання. Напрыклад, на Дзевятоўцы ў раёне царквы, якая будуецца на Курчатава, запланавалі сквер. Раней там была забалочаная зямля, таму цяпер усё азеляненне і добраўпарадкаванне там рыхтуюць з нуля.
У Кастрычніцкім і Ленінскім раёне вялікая частка будучых паркаў фарміруецца менавіта на базе існуючых лясных масіваў. Ствараецца да 10 паркаў у кожным адміністрацыйным раёне і зоны адпачынку ля вады ў поймах рэк.
Праект прапануе фарміраванне зон адпачынку ля вады альбо прыродных паркаў і добраўпарадкаванне ўсёй тэрыторыі поймы Нёмана з абодвух бакоў. У тым ліку ў лесапарку Ласосна — яго тэрыторыя не цалкам засвоеная.
У Ленінскім раёне з’явяцца:
У Кастрычніцкім раёне з’явяцца шмат дробных сквераў, а таксама:
Азеляненне не толькі на паперы. Да 2030 года ў Гродне будзе:
193 азелянённыя тэрыторыі агульнага карыстання.
2 662 га — іх агульная плошча (існуючых і перспектыўных). Гэта каля 11% тэрыторыі горада.
1285 га — столькі можна будзе ўлічваць па нарматывах для забяспечанасці гараджан азелянённымі тэрыторыямі.
9,9 кв. м/чал. — столькі атрымаецца зялёных аб’ектаў гарадскога значэння (10,77 — у Ленінскім раёне і 9,41 — у Кастрычніцкім раёне).
8,8 кв. м/чал. — столькі атрымаецца зялёных аб’ектаў раённага значэння (10,99 — у Ленінскім раёне і 7,13 — у Кастрычніцкім раёне).
Асаблівасць Гродна — парк ля Кургана Славы. У Схеме ён улічаны як мемарыяльны комплекс. Ён вялікай плошчы, добраўпарадкаваны, там можна адпачываць. Пры гэтым яго нельга ўлічваць у паказчыках забяспечанасці гараджан зялёнымі тэрыторыямі, так як ён цалкам уваходзіць у межы санітарна-ахоўнай зоны «Азота».
Мемарыяльны парк (сквер) — зялёная зона на базе значных у гістарычным плане аб’ектаў, дзе ёсць альбо былі пахаванні ці мемарыяльныя знакі, упісаная ў структуру гарадскіх паркаў (сквераў).
Генплан прадугледжвае зоны аховы фартоў Гродзенскай крэпасці, размешчаных у Гродне. Гэта фарты № 1 (Вішнявец, урочышча Форт), № 6 (за Альшанкай), № 13 (Пышкі) і рэшткі форта № 10 у прамзоне за Аульсам. На іх базе прапануюць фарміраваць мемарыяльныя скверы з мінімальным добраўпарадкаваннем, у залежнасці ад ахоўных абавязацельстваў па законе. Тады гараджане змогуць там гуляць, і гэтыя месцы можна будзе ўлічыць згодна з нарматывам.
Зялёныя тэрыторыі ў гістарычным цэнтры і ў раёне транспартных магістраляў і прамысловых прадпрыемстваў вырашылі максімальна захаваць. На вуліцах Савецкай, Баторыя, Кірава, Маставой і Маркса прапанавалі фармаваць дадатковае ландшафтна-дэкаратыўнае афармленне.
У парку Жылібера, Каложскім парку, скверы на месцы Фары Вітаўта і ля сядзібы Станіславава, у парку Панямунь, Румлёва, скверы і зоне ля вады па вуліцы Рэпіна — паставіць інфармацыйныя таблічкі з улікам гістарычнай важнасці гэтых месцаў.
Большая частка Пышков і іншыя лясы ў Гродне адносяцца да земляў ляснога фонду. Гэта значыць, што яны прызначаныя для вядзення лясной гаспадаркі і іх нельга добраўпарадкоўваць для прагулак гараджан. Напрыклад, частка Пышкоў, дзе пракладзеная веладарожка з яе інфраструктурай і пляжы, складае толькі 15−20% ад усяго лесапарку.
Рашэннем мог бы стаць вывад такіх лясоў з ляснога фонду, пераўтварэнне ў прыродныя паркі і добраўпарадкаванне. Генеральны план прадугледжвае фарміраванне на базе гэтых аб’ектаў менавіта месцаў адпачынку. Па генплане і па Схеме ў прыродных парках не дапускаецца размяшчэнне нейкіх буйных грамадскіх ці гандлёвых аб’ектаў.
Лесапаркі, такія як Пышкі, Ласосна, Румлёва — гэта прыродныя тэрыторыі. На іх захоўваюць прыродныя ландшафты і натуральную разнастайнасць. Нават добраўпарадкаваныя яны заўсёды ўлічваюцца з паніжаным каэфіцыентам выкарыстання для адпачынку — не 1, а 0,3.
Лесапарк Румлёва — асабліва ахаваная прыродная тэрыторыя, часткова добраўпарадкаваная. Максімальная дапушчальная трансфармацыя для яе — каля 12 га пры агульнай плошчы каля 93 га. Адначасова там можа знаходзіцца ўсяго 260 чалавек (гранічна дапушчальная рэкрэацыйная нагрузка). Прыродны парк Схема прапануе сфарміраваць і ў Панямуні.
З каэфіцыентам 1 лічацца шматфункцыянальныя і спецыялізаваныя паркі. У Гродне гэта Каложскі парк, пляж у Пышках і набярэжная Нёмана ля замкаў, пойма Гараднічанкі і Юрысдыкі.
Практычна немагчыма знайсці пустую тэрыторыю, з якой праз 5−7 гадоў можна стварыць парк, упэўненыя распрацоўшчыкі. У такой сітуацыі азеляняць Гродна можна за кошт кампенсацыйных пасадак. Іх звычайна закладваюць у праекты, напрыклад, пры будаўніцтве новых аб’ектаў, калі немагчыма захаваць зеляніну. У першую чаргу іх варта накіроўваць туды, дзе цяпер няма расліннасці, або яна дрэннай якасці, лічаць распрацоўшчыкі Схемы. Гэта дазволіла б і рэалізоўваць улічаныя схемай параметры, і павышаць азеляненне ў горадзе.
У 2022 годзе ў Гродне збіраліся пасадзіць 6 тыс. новых дрэў і 7 тыс. кустоў. Гэта кампенсацыйныя высадкі, на змену тым зялёным насаджэнням, якія высякаліся ў працэсе будоўляў і рэканструкцый.
У горадабудаўнічай дакументацыі закладваюць пэўны працэнт азелянення вуліц — у праектах іх добраўпарадкавання або пашырэння. У Гродне гэты паказчык не выконваецца. Зараз гарадскія ўлады вырашылі аднаўляць ўсе высаджаныя ўздоўж вуліц дрэвы, якія не захаваліся. Пра гэта распавёў намеснік начальніка ўпраўлення будаўніцтва, архітэктуры і горадабудаўніцтва Казімір Гецэвіч падчас прэзентацыі Схемы азелянення ў пачатку сакавіка 2022 года.
Проста пасадка дрэў у горадзе не ўплывае наўпрост на колькасць зялёных тэрыторый. Яна больш неабходная там, дзе такіх месцаў няма наогул, і не ўлічваецца ў Схеме азелянення. Сам працэс добраўпарадкавання ў горадзе ў сэнсе фарміравання зон адпачынку больш важны, чым высаджванне новых дрэў, тлумачыла аўтар Схемы падчас прэзентацыі праекта.
Традыцыйнае азеляненне ў Гродне можна было б часткова замяняць вертыкальным — напрыклад, вінаградам або іншымі ўстойлівымі відамі ліян. Гэтую ідэю прапаноўваў старшыня грамадскай арганізацыі «Экаманіторынг» Яўген Філімонаў на прэзентацыі Схемы ў гарвыканкаме ў сакавіку.
Таксама эколаг прапанаваў пры стварэнні газонаў замяняць насенне газоннай травы на сумесі лугавых траваў. Гэта дазволіць радзей касіць, дапаможа захаваць пчол і палепшыць экалагічную абстаноўку. Стварыць такі газон хоць бы на эксперыментальным участку ўлады горада абяцалі еще в 2019 году.
Дапаможа экалогіі горада і выкарыстанне экапліткі, якую як раз выпускаюць у Гродне. Праз адтуліны ў ёй можа расці трава, лішняя вада лёгка праходзіць у грунт, пры гэтым яе можна выкарыстоўваць на паркоўках для легкавых аўтамабіляў.
Праўда, па дакументах такі «газон» не ўлічаць як азеляненне. Нельга ўлічваць у паказчыкі забяспечанасці зялёнымі тэрыторыямі і дрэвы ў кадках. Па зацверджаных у Беларусі нормах у дакументацыі як альтэрнатыву звычайнаму ўлічваюць толькі вертыкальнае азеляненне. Хоць, вядома, усе гэтыя віды азелянення ўплываюць на экалогію горада, таксама, як і, напрыклад, зеляніна на дахах.
Гродзенскі форум існуе больш за 20 гадоў і абнаўляецца дагэтуль. Людзі ўсё яшчэ шукаюць там…
У Гродне працуе рэстаран «Беласток», а ў польскім Беластоку – бар Grodno. У 1974 годзе…
Гродзенскія кантралёры - самыя суровыя, а пасажыры - самыя дружныя. Квіток можна на выхадзе з…
Раніцай гродзенка Людміла Юрахно як звычайна пайшла на працу, але дадому вярнулася толькі праз паўгода.…
Гродзенцы скардзяцца, што шмат якія ўстановы ў горадзе выглядаюць аднолькава. Напрыклад, некаторых расчаравалі рэндары інтэр'ераў…
Адчуць таямнічую атмасферу Хэлоўіна можна ў розных месцах Гродзеншчыны: у рэгіёне мноства закінутых сядзіб, старажытных…