Натарыус гродзенскага натарыяльнага округа Святлана Кайрыс у блогу на Hrodna.life тлумачыць юрыдычныя праблемы. У вас ёсць пытанне? Пішыце нам на [email protected], або ў сацыяльных сетках.
Што лепш — завяшчанне або дарэнне? Гэта адно з самых распаўсюджаных пытанняў, якія можна пачуць у натарыяльнай канторы. Адказаць на яго адназначна немагчыма, бо гэта два зусім розныя па сваіх прававых наступствах дзеянні.
Што такое завяшчанне?
Завяшчанне — гэта пісьмовае волевыяўленне грамадзяніна па распараджэнні маёмасцю, якой ён валодае, на выпадак смерці. Пакуль чалавек жывы, ён з’яўляецца ўласнікам маёмасці і можа распараджацца ім па сваім меркаванні нягледзячы на наяўнасць завяшчання.
Як аформіць завяшчанне?
Завяшчанне павінна быць натарыяльна засведчана. Завяшчанне можа быць напісана самім завяшчальнікам альбо запісана з яго слоў у прысутнасці сведкі натарыусам. Пры засведчанні завяшчання натарыус не правярае прыналежнасць маёмасці завяшчальніку. Яму трэба толькі прад’явіць дакумент, які сведчыць асобу завяшчальніка (пашпарт, від на жыхарства).
Для пенсіянераў і людзей з інваліднасцю 1 або 2 групы дзейнічае льгота 50% на аплату натарыяльнага тарыфу.
Хто можа скласці завяшчанне?
Скласці завяшчанне можа грамадзянін, які валодае дзеяздольнасцю ў поўным аб’ёме. Таму натарыус не сведчыць завяшчанне ад імя непаўналетняга, недзеяздольнага або абмежаванага ў дзеяздольнасці чалавека.
Завяшчанне носіць асабліва асабісты характар, не можа быць засведчана ад імёнаў двух і больш людзей, нават калі да натарыуса звяртаюцца муж і жонка, якім маёмасць належыць на праве сумеснай уласнасці.
Каму можна адпісваць спадчыну?
Сам завяшчальнік можа вызначыць кола спадчыннікаў, памер іх доляў, а таксама вызначыць, каму з нашчадкаў дастанецца тая ці іншая маёмасць. Завяшчаць маёмасць можна фізічным асобам (не толькі сваякам), дзяржаве, яе адміністрацыйна-тэрытарыяльным адзінкам, а таксама юрыдычным асобам, якія будуць з’яўляцца створанымі на дзень адкрыцця спадчыны.
Завяшчальнік не можа пазбавіць спадчыны тых нашчадкаў, якіх закон забяспечвае абавязковай доляй: сваіх непаўналетніх або непрацаздольных на дзень адкрыцця спадчыны дзяцей, а таксама сваіх непрацаздольных мужа/жонку і бацькоў.
Непрацаздольнымі лічацца інваліды 1, 2, 3 груп, а таксама жанчыны, што дасягнулі 55-гадовага ўзросту і мужчыны, якія дасягнулі 60-гадовага ўзросту. Закон ахоўвае таксама правы мужа/жонкі пры атрыманні спадчыны. Незалежна ад зместу завяшчання, яны маюць права ўласнасці на долю маёмасці, нажытай сумесна ў перыяд шлюбу.
Як адмяніць завяшчанне?
Завяшчальнік мае права ў любы час адмяніць завяшчанне ў цэлым альбо змяніць або дапоўніць асобныя адпісальныя распараджэнні, зрабіўшы новае завяшчанне.
Завяшчанне можа адмяніць завяшчальнік, знішчыўшы ўсе яго асобнікі, або натарыус — па пісьмовым распараджэнні завяшчальніка.
Завяшчанне, складзенае раней, адмяняецца наступным завяшчаннем поўнасцю або ў частцы, у якой яно яму супярэчыць.
Раней зробленае завяшчанне, скасаванае поўнасцю або часткова наступным завяшчаннем, не аднаўляецца, калі апошняе будзе ў сваю чаргу адменена або зменена завяшчальнікам.
Калі мае сэнс складаць завяшчанне?
Мэтазгодна складаць завяшчанне ў выпадках, калі ў завяшчальніка некалькі спадчыннікаў, а канкрэтную маёмасць або ўсю маёмасць завяшчальнік хоча пакінуць аднаму з іх або размеркаваць загадзя маёмасць паміж спадкаемцамі, напрыклад, сыну — аўтамабіль, дачцэ — кватэра.
Пры наяўнасці спадчыннікаў па законе 1 чаргі (бацькі, дзеці, муж/жонка), калі завяшчальнік хоча пакінуць маёмасць спадчынніку наступнай чаргі, напрыклад, роднаму брату або асобе, якая не ўваходзіць у кола спадчыннікаў.
Напрыклад, існуе праблема з дакументамі, якія пацвярджаюць сваяцтва ў адносінах (не захаваліся даваенныя дакументы, маюцца разыходжанні ў напісанні прозвішчаў або імёнаў).
Што такое дарэнне?
Пры дарэнні дарыльшчык перадае маёмасць ва ўласнасць адоранаму бязвыплатна. Пры гэтым ніякія абавязацельствы ў адоранага перад дарыльшчыкам не ўзнікаюць.
У пэўных выпадках для пасведчання дамовы патрабуецца згода трэціх асоб. Гэта могуць быць муж, удзельнікі прыватызацыі, сумесна пражываючыя паўналетнія члены сям'і, а калі ў адчужаным жылым памяшканні пражывае непаўнагадовы або непаўнагадовы з’яўляецца ўдзельнікам прыватызацыі - то і згода органаў апекі і папячыцельства.
Як адмяніць дарэнне?
Дагавор дарэння можа быць адменены, калі адораны здзейсніў замах на жыццё дарыльшчыка або каго-небудзь з членаў яго сям'і або блізкіх сваякоў альбо наўмысна прычыніў дарыльшчыку цялесныя пашкоджанні. Дагавор можа быць адменены і ў выпадку, калі дарыльшчык перажыве адоранага, але пра гэта павінна быць прама сказана ў дамове дарэння.
Як скасаваць дарэнне?
Скасаваць зарэгістраваны ў органе дзяржаўнай рэгістрацыі дагавор дарэння можна толькі ў судовым парадку.
Калі завяшчанне, а калі дарэнне?
І так, і ў завяшчання, і ў дагавора дарэння ёсць свае асаблівасці.
Калі вы жадаеце да дня смерці заставацца ўласнікам сваёй маёмасці, то вам варта скласці завяшчанне. Але пры гэтым трэба памятаць аб праве спадчыннікаў на абавязковую долю, якое яны могуць рэалізаваць у натарыяльнай канторы без звароту ў суд.
Калі вы гатовыя перастаць быць уласнікам сваёй маёмасці, то можна сведчыць дагавор дарэння.
