Спадчына

Каштоўнасць, пра якую не ведалі. Як 10 гадоў таму ў Гродне зруйнавалі будынак XVI ст.

У 2008 годзе ў Гродне знеслі адзін з пяці самых старых будынкаў горада. І ніхто гэтага не заўважыў, бо гісторыкі і самі яшчэ пра яго амаль нічога не ведалі.

«Рэканструкцыя» Гродна, якая праводзілася былым губернатарам Уладзімерам Саўчанкам у 2005−2009 гг., была суцэльным кашмарам для гісторыка-культурнай спадчыны горада. Закатаная ў плітку Савецкая плошча, знос будынкаў на Новым Свеце, знесеная карэтная палаца віцэ-адміністратара 18 ст. — гэты спіс можна доўжыць і доўжыць…

Аднак некаторыя суперкаштоўныя будынкі Гродна зніклі ў тыя гады так і не будучы «апазнанымі» гісторыкамі. Веды пра архітэктуру нашага горада былі яшчэ занадта слабыя, каб належным чынам ацаніць маштаб пагрозы і паспрабаваць абараніць гэтыя будынкі.

Напрыклад, быў развалены адзін з магнацкіх палацаў на Падоле, які лічыўся сціплай прыбудоўкай да былога тэкстыльнага камбіната.

Але самай вялізнай стратай стала знічшэнне былых каралеўскіх канюшняў, узведзеных яшчэ ў 16 ст. Там трымалі сваіх коней каралі Жыгімонт Аўгуст і Стэфан Баторый. Выглядае, што гэты будынак уваходзіў у пяцёрку самых старых будынкаў нашага горада. Сёння пра яго разбурэнне пісалі б усе сайты, а тады проста не заўважылі.

Раскажам яго гісторыі пры дапамозе малюнкаў, планаў і фатаздымкаў.

Знакаміты будынак Stabula Regia — каралеўскія стайні - вельмі добра бачны на гравюры Цюнта-Адэльгаўзэра 1568 г. Яшчэ няма бернардынскага касцёла, а стайні ўжо ёсць. Навокал скачуць коннікі каб прадэманстраваць прызначэнне будынка.

План бернардынскага манастыра 1804 г. Кругам абведзеныя будынкі стайняў, якія былі ўключаны ў манастырскі комплекс.
Самы стары фотаздымак Гродна. У 1861 г. існавалі яшчэ абодва вялікія будынкі стайняў. Праз некаторы час больш доўгі будынак разваляць, а другі пражыве яшчэ больш за сто гадоў.
У пачатку ХХ ст. у ацалелым будынку ізноў прабілі вокны.
Навокал была вялікая пустая тэрыторыя з агародамі.
На плане 1932 г. будынак стайняў добра бачны. Чырвонымі контурамі нанесены будынак школы № 1.
Фотаздымкі канца 1950-х гг. Будынак стайняў на фоне школы №1.
На здымку 1979 г. добра бачна, што будынак стайняў спакойна прастаяў у двары элітарнай гродзенскай школы ўсю другую палову ХХ ст.
На спутнікавым здымку 2006 г. будынак стайняў бачны.
Таксама відаць яго фасад з-за разрослых дрэваў на здымку 2007 г.
У верасні 2008 г. будынка ўжо няма. Таксама няма і дрэваў. Бетонную гаргару актавай залы больш нічога не закрывае ад прагляду.
Падзяліцца
Меткі: гісторыя

Апошнія запісы

Навучыцца экалагічна выказваць эмоцыі, прыгатаваць моці і станцаваць K-pop: якія гурткі для дарослых ёсць у Гродне

Калі звыклыя хобі ўжо надакучылі і больш не прыносяць задавальнення, самы час выйсці за межы…

19 верасня 2024

«Раней было развіццё, сёння — захаванне таго, што існуе». Як мiжнародны фестываль тэатра лялек у Гродне стаў «зборам» сяброўскіх краін (і чаму на яго ўсё ж варта ісці)

Мастацтва тэатраў лялек у Беларусі ўзнялося надзвычай высока і 30 гадоў трымала планку якасці. Беларускіх…

18 верасня 2024

«Гродзенскія анёлы» спусціліся з нябёсаў на могілкі. Там прайшла прэзентацыя кнігі Святланы Несцярэнкі

«На могілках! А дзе ж яшчэ праводзіць прэзентацыю? Аўтарка кнігі пра гродзенскі праваслаўны некропаль Святлана…

18 верасня 2024

Прыгожая хімія і лагічны падыход. Як беларуска ў Беластоку занялася рэпетытарствам

У Беларусі Света выкладала хімію ў каледжы і працавала ў антыдопінгавай лабараторыі. Зараз яна жыве ў…

17 верасня 2024

52 ахвяры: гісторыя Станіслава і Яніны Збоньскіх — серыйных забойцаў, якія любілі Гродна

Гродна 100 гадоў таму праславілася як “база” серыйных забойцаў Збоньскіх. Адсюль з вуліцы Фабрычнай, 9 цягам…

15 верасня 2024

«Трэба дзесьці быць дзіваком, вар’ятам». Руслан Кулевіч — пра 4 гады эміграцыі, прабачэнні Бондаравай і як улады шукалі яго мёртвага бацьку

Журналіст Hrodna.life Руслан Кулевіч летам 2020-га збіраўся згуляць вяселле, а да канца года - выпусціць…

12 верасня 2024