Яшчэ ў школьныя гады Павел марыў пра ўласны «Запарожац», але ажыццявіць мару ўдалося толькі ў пачатку 2000-х. Ужо 12 гадоў з невялікімі перапынкамі ён ездзіць па Гродне на адноўленым савецкім аўтамабілі, у які ўкладвае шмат часу і сіл.
Сёння сустрэць на дарогах Гродна «Запарожац» — вялікая рэдкасць. Такія савецкія аўтамабілі сталі знікаць з вуліц у пачатку 2000-х. Цяпер некалі папулярныя машыны знаходзяцца ў асноўным у калекцыянераў або фанатаў рэтра-тэхнікі.
Трэба шукаць машыну з добрым кузавам
«Мара аб уласным «Запарожцы» ў мяне з’явілася яшчэ ў школьныя гады, але ажыццявіць яе атрымалася толькі тады, калі стаў працаваць, — распавядае Павел. — У канцы 90-х я пачаў збіраць інфармацыю пра «Запарожцы», а ў 2002 годзе ў суседа купіў свой першы аўтамабіль ЗАЗ — 968 мадэлі, 1978 года выпуску. Але ён згарэў.
Праз год купіў ЗАЗ-966 В, 1971 года выпуску. Прыгожы, дагледжаны аўтамабіль, з многімі паляпшэннямі і мадэрнізацыямі, але з вялікім прабегам. У выніку два першыя «Запарожцы» трапіліся мне з не вельмі ўдалымі кузавамі. Я вырашыў, што вельмі затратна прыводзіць іх у добры стан і падумаў, што ўсё ж такі трэба знайсці машыну ў першую чаргу з добрым кузавам".
Выдаткаваў тры гады на рамонты
Паўгода сышло ў Паўла на пошукі і ў 2004 годзе ён купіў той «Запарожац», на якім ездзіць і сёння — ЗАЗ-968А, 1979 года. У гэтым годзе яго аўтамабілю споўнілася 40 гадоў.
«Вырашыў заняцца гэтым „Запарожцам“ настолькі сур’ёзна, наколькі магу. Разабраў цалкам, пескаструіл, дзесьці штосьці падварваў, перафарбоўваць і паралельна займаўся салонам, шумаізаляцыяй, печкай і электраправодкай. Тады ж я паставіў мэту паставіць іншы матор, больш сучасны, каб мог у будучыні яго забяспечваць запчасткамі, ну і каб аўтамабіль быў больш дынамічны. У выніку дамогся чаго хацеў. Упершыню выехаў на адноўленым „Запарожцы“ у снежні 2007 года. Тры гады і тры месяцы я выдаткаваў, каб паставіць яго на ход».
Для горада пасуе, у далёкую дарогу — не
За 15 гадоў у Паўла ў машыне ўжо трэці матор: адзін быў ад «Жыгулёў» і два ад «Фальксвагена». Самыя далёкія паездкі на «Запарожцы» былі ў Брэсцкую і Мінскую вобласці.
«Надта далёка я на ім не ездзіў. Былі паездкі на ўсякія мерапрыемствы, злёты ўладальнікаў «Запарожцаў» ці рэтрапрабегі. Маторы ад іншых аўтамабіляў на машыне прыжываюцца добра. На днях на адометры набегла 50 тысяч кіламетраў, я яго абнуліў. Гэты прабег менавіта ў мяне, а колькі ён праехаў раней, я не ведаю. Мяркую, што каля 180 тысяч кіламетраў. У савецкіх аўтамабілях лічыльнік больш за 100 тысяч прабег не лічыць. Ён потым абнуляецца.
Для сябе я зрабіў выснову, што для гарадскіх умоў «Запарожац» цалкам можа быць, але ў далёкую дарогу ўсё ж такі нязручны. Багажнік замалы. Нягледзячы на маю шумаізаляцыю, усё адно ў машыне ёсць асаблівасці шуму. Так што для далёкіх адлегласцяў гэта не самы камфортны аўтамабіль. А па горадзе ці на дачу цалкам дастаткова".
Зімой шкада карыстацца
У Паўла ёсць і іншы аўтамабіль, на якім ён ездзіць зімой, калі «Запарожац» стаіць у гаражы. Перад кожным сезонам у Паўла шмат працы па падрыхтоўцы машыны да выезду.
«Першыя дзве зімы я праездзіў на «Запарожцы» і перастаў. Усё ж такі два аўтамабілі ўтрымліваць накладна, гэта толькі шын чатыры камплекты трэба. Ды і метал стары — карозія сваю справу робіць, як бы ты ні стараўся. Шкада машыну эксплуатаваць зімой.
Каб «Запарожац» служыў верай і праўдай, яго пастаянна трэба правяраць. Сёння на нашым рынку няважная сітуацыя з запчасткамі, цяжка знайсці. Запчастак мала, часцяком не вельмі добрай якасці. Радуе, што часам людзі на вуліцы падыходзяць і пытаюцца: а можа нейкія запчасткі патрэбныя? Напрыклад, у кагосьці быў «Запарожац» і чалавек бясплатна гатовы нешта аддаць, а хтосьці капейчыну папросіць наўзамен.
Ёсць і такія моманты: людзі падыходзяць да машыны і пачынаюць настальгаваць, успамінаюць, што ў іх у сям'і быў калісьці такі ці падобны «Запарожац».
За 100 долараў ужо не купіш
Дзякуючы свайму «Запарожцу» Павел абзавёўся добрымі сябрамі і знаёмымі, якія ездзяць на такіх жа аўтамабілях. «Запарожац» усё яшчэ застаецца самым вядомым савецкім аўтамабільным брэндам. Галоўнае адрозненне «запарожцаў» ад усіх іншых савецкіх легкавых аўто — размяшчэнне рухавіка ззаду салона. У гэтага аўтамабіля заўсёды было шмат імёнаў: ад крыўдных «Запор» і «Гарбаты» да ласкавых «Кругленькі» і «Чабурашка».
«Сёння ў Гродне можа набярэцца з дзесятак такіх аўтамабіляў. За лета на дарогах горада я бачыў толькі адзін „Запарожац“. Час гэтых машын прайшоў беззваротна. З пачатку 2000-х яны сталі знікаць з нашых дарог. Гэта быў такі перыяд, калі за 100 $ можна было лёгка купіць „Запарожац“. Тады яны масава стаялі ў дварах. А ў адзін момант ціха і незаўважна зніклі».
Сёння ў аб’явах цана на «Запарожцы» адрозніваецца. Усё залежыць ад стану, а таксама ці ёсць на аўтамабіль дакументы, каб пры продажы можна было б перааформіць на іншага чалавека.
«Таму сёння аўтамабіль з дакументамі і ў добрым стане цэніцца ўжо далёка не ў 100 $, а значна даражэй. Многія цяпер шукаюць такія аўтамабілі для калекцыянавання, каб удзельнічаць у выставах і якіх-небудзь мерапрыемствах. Часам патрабаванні ў людзей высокія, яны хочуць каб машына была ў арыгінальным стане, пажадана не фарбаваныя і з дакументамі. Каб можна было прыехаць на выставу і паказаць. У пошуках добрага „Запарожца“ сёння трэба пастарацца».
Не прадаецца ні за якія грошы
На вуліцы ў Паўла часцяком пытаюцца, ці прадае ён сваю машыну. Але гродзенец не гатовы расставацца са сваім «Запарожцам» ні за якія грошы.
«Канкрэтную суму ніхто не называе, проста падыходзяць і пытаюцца: прадаецца? Я ўсім жартам кажу — мільён долараў адной купюрай. Людзі ставяцца з гумарам і разумеюць, што для мяне важная гэтая машына. Гэта мой гонар, мара дзяцінства. Гродзенцы, калі мяне бачаць на дарозе, заўсёды станоўча ставяцца, паказваюць вялікі палец уверх. Ніхто ні разу не сказаў, што гэта дрэнна і не трэба аднаўляць „Запарожац“. Наадварот, усё вельмі рады ўбачыць у добрым стане знаёмую, але ўжо трохі забытую машыну».
