У Гродне надпісы на сценах можна знайсці амаль на кожным будынку: і старым, і новым. Сучасныя надпісы раздражняюць камунальнікаў. Старыя — радуюць гісторыкаў. Вывучэннем насценных надпісаў займаецца асобная галіна гісторыі - эпіграфіка. Hrodna.life знайшоў і параўнаў надпісы ў гістарычным цэнтры з сучаснымі ўзорамі насценных пасланняў.
Адзін дом № 1
Адзін з самых характэрных будынкаў на вуліцы Валковіча — дом пад нумарам 1. Пабудаваны ён у 1898−1902 гадах, пачаткова тут знаходзіліся казармы.
Па сценах мільгаюць пасланні ад салдат царскай арміі, якія праходзілі службу ў Гродне. Паверх іх ёсць надпісы школьнікаў розных часоў.
Гісторык Аляксандр Горны ацэньвае, што самыя старыя надпісы гэтага будынка належаць салдатам Расійскай Імперыі пачатку XX стагоддзя. Надпісы міжваеннага перыяду на польскай мове і паваеннага часу на рускай пакідалі школьнікі. Адметна, што дзіцячыя надпісы зроблены простым алоўкам.
«Будынак гэты вельмі цікавы, бо там [надпісы маюць] вельмі шмат сюжэтаў: і прызнанні ў каханні, і проста некае ўзгадванне прозвішча, кшталту „Тут стаяў салдат такі-та“, — расказвае Аляксандр Горны. — Пакуль гэтыя надпісы ніхто не даследаваў. Гэта вельмі перспектыўны пласт для вывучэння айчыннай эпіграфікі XX стагоддзя».
«Тут быў Віця»
У паўсюднай насценнай пераклічцы шкаляроў вылучаецца бясспрэчны лідар. Найбольшая колькасць надпісаў сведчыць, што «тут быў Віця». Для чытачоў з ХХІ стагоддзя ён увасобіў адзін з «твараў эпохі».
«Субкультура стрыт-арту гэта магчымасць для падлеткаў неяк сябе адлюстраваць. Такім чынам аўтар можа адчуць сваю адметнасць, прадэманстраваць дух бунтарства, характэрны для гэтага ўзросту. Яны адчуваюць азарт, пачуццё небяспекі, магчымасць праявіць сябе ў нечаканых і экстрэмальных умовах», — тлумачыць паходжанне падобнага стрыт-арту псіхолаг Святлана Венісяцкая.
Паводле яе, такая творчасць — гэта «свайго роду свабода выяўлення, каторая так неабходна людзям». Таму часам на сценах пішуць не толькі падлеткі, але і дарослыя.
Разбітыя сэрцы гродзенскіх пацаноў. І дзяўчат
Яшчэ адна незалежная ад часу тэма надпісаў на сценах — каханне. Пра тое сведчаць рознага кшталту выявы з сэрцамі, надпісы з імёнамі і знакам «+» ці заклікі аддаваць перавагу каханню замест вайны. Сучасныя прыклады любоўнай лірыкі часам нагадваюць стужку з сацыяльнай сеткі ці мэсэнджара. На сценах высвятляюць адносіны, удакладняюць дачыненні і прасоўваюць гуманістычныя каштоўнасці.
Камунальнікі ці вандалы: хто стварае, а хто знішчае культуру
Сучасныя «насценныя» мастакі і пісьменнікі значна пашырылі тэматыку і набор мастацкіх сродкаў, каб пакінуць свой след на сценах і ў гісторыі.
