Спадчына

«Павучка ў кожны дом». Ганна з Гродна вучыць рабіць саламяных павукоў - таму што яна беларуска

Больш за 30 саламяных павукоў «распаўзліся» з майстар-класаў, якія праводзіць у Вроцлаве гродзенка Ганна. Дзяўчына робіць павукоў са школьных часоў. Першы яе павучок вісеў на бэльцы ў дзедавай хаце на Шчучыншчыне. Зараз Ганна не толькі мае павука ў сваёй кватэры, але і вучыць ахвотных рабіць іх сваімі рукамі. Яна лічыць, што павук мае быць у кожным доме, дзе жывуць беларусы. Для канала «Цёця Іра дазваляе» Ганна расказала, як павучкі «запаўзлі» ў яе жыццё і «распаўзаюцца» далей.

«Дастаткова таго, што я — беларуска»

Ганна — эканамістка паводле адукацыі. Яе прафесія ніяк не звязана з беларускай культурай, але дзяўчына цікавіцца і займаецца традыцыйнымі танцамі і спевамі, а таксама вучыць ахвотных рабіць саламяных павукоў. Сваю матывацыю Ганна тлумачыць проста: «Дастаткова таго, што я — беларуска».

«Я заўжды ведала, што яны існуюць, — кажа Ганна пра тое, як павукі ўвайшлі ў яе жыццё. — Першага павука зрабіла ў школьным узросце. Сама так вырашыла — чаму б не зрабіць павука? Хаця раней і не капалася глыбока ў гісторыі».

Саламяны павук, фрагмент. Фота з асабістага архіра гераіні

Ганна ізноў узгадала пра павукоў, калі пераехала ў Польшчу:

«Сяброўка адкрывала ў Вроцлаве краму з беларускай касметыкай і я вырашыла зрабіць ёй падарунак. Каб унесці ў гэту беларускую краму кавалачак беларускай традыцыйнай культуры. Тады і ўзгадала, як павук робіцца, узгадала, які ён цудоўны, далікатны, лёгкі, прыгожы, беларускі! Як ўсё гэта ў адным павучку спалучаецца».

Пабачыўшы павука, праявілі цікаўнасць і іншыя. Ганну запрасілі правесці майстар-клас у адной з культурніцкіх прастораў горада. «Я не лічыла сябе вялікім экспертам па павуках, але вырашала пагадзіцца, бо магу пачытаць, назбіраць больш інфармацыі і патлумачыць, як павука зрабіць», — тлумачыць яна.

Модулі-актаэдры — элементы, з якіх складаецца павук. Фота з архіва гераіні

На занятку яна расказвала, як збіраюцца модулі для павука, пра тое, што ён можа прыняць розную форму:

«Самае галоўнае, каб чалавек сам зрабіў свайго павука, сам яго прыдумаў, сам уклаў у яго сваё цярпенне, час, душу, натхненне — і зрабіў. Думаю, гэта цудоўна, што ў кожнага атрымліваецца свой павук». Зараз Ганна ўжо правяла некалькі заняткаў і майстар-класаў і ўпэўнілася, што кожны павук непаўторны: «Я такога нават уявіць не магла, як людзі прыдумляюць».

Ганна вядзе майстар-клас па вырабе саламяных павукоў

Навошта патрэбны саламяныя павукі

Пра тое, калі і навошта ў беларускіх хатах вешалі павукоў, Ганна знаходзіла розныя звесткі:

«Адныя крыніцы кажуць, што павукі - гэта святочнае ўпрыгожанне да Калядаў і Вялікадня. У іншых кнігах чытала, што павук — круглагадовая рэч і што гэта не проста ўпрыгожанне, але абярэг хаты ад злых духаў. Павук пад столлю вісіць, круціцца, як жывая істота, каторая ахоўвае дом, душу і цела людзей».

Аб паходжанні назвы Ганна расказвае, што «саламяны павук сваёй ажурнай структураю мае пэўнае падабенства да сапраўднага павука на павуцінні, каторы можа з’явіцца пад столлю».

Глядзіце таксама: Belaruskicry зрабілі ўпрыгажэнні, натхніўшыся беларускай вышыўкай — вось як гэта выглядае

З іншага боку, такую назву маглі даць, каб «адушавіць» абярэг, назваць рэч такім самым словам, якім называюць жывую істоту. «Асабіста ў мяне з’явілася такая асацыяцыя, што як сапраўдны павук ловіць у сетку шкодных мух, так і саламяны павук ловіць цёмныя думкі і не пускае да нас злога».

Павук пачынаецца з… актаэдра

«Я расказваю, што базавая фігура цела павука — гэта самы вялікі модуль. Ад яго сыходзяць больш маленькія, — гэта тое, з чаго дзяўчына пачынае занятак. — Актаэдр, ці васьміграннік, гэта найбольш простая аб’емная форма, якую можна зрабіць з саламяных трубачак. Менш ці больш зрабіць складана. Гэта форма самая натуральная, што можа атрымацца ў кожнага чалавека. Потым паказваю свайго павука, як гэта можа выглядаць. Але такіх самых павукоў ніхто не рабіў - і гэта цудоўна».

Каб сабраць актаэдр, спачатку збіраюць такую формк. Фота з асабістага архіву гераіні

На заняткі да Ганны прыходзяць і дарослыя, і дзеці. Пад яе кіраўніцтвам удзельнікі майстар-класаў зрабілі ўжо не менш за 30 павучкоў.

«Мне прыемна расказваць пра беларускую традыцыйную культуру і дзяліцца сваімі ведамі пра павукоў. Хаця павукі - не толькі ў Беларусі рабілі. У палякаў яны былі і ў балтыйскіх народаў таксама. Але я адчуваю прыемнасць за нашу культуру, я паказваю беларускага павука і ў кнігах больш чытаю пра беларускія адметнасці. Наш павук больш сціплы, без упрыгожанняў. Польскія павукі больш дэкаратыўныя — з ніткамі ці каралікамі».

Павучка ў кожны дом

На думку Ганны, павучка варта зрабіць кожнаму чалавеку:

«Хай ён проста вісіць і нагадвае пра дом і радзіму».

Падказкі ад Ганны для тых, хто будзе рабіць павука першы раз, вельмі простыя:

  • Саломку можна замовіць у інтэрнэт-крамах, альбо ўзяць папяровыя кактэйльныя трубачкі.
  • Голка мае быць доўгаю альбо цяжкою, каб змагла прайсці праз саломку.
  • Што да нітак, то з выбарам прыйдзецца ісці шляхам спробаў і памылак: «Я набывала шмат нітак і эксперыментавала. Ёсць тоўстыя, але пабачыла, што атрымліваюцца грубыя вузлы і мне не спадабалася. Калі вельмі тонкія ніткі, то яны могуць раскалоць саломінку ўздоўж».
  • Саломку перад працай трэба замачыць, каб яна стала эластычнай і менш пашкоджвалася.
Матэрыялы і інструменты для вырабу павука. Фота з асабістага архіву гераіні

«Я лічу, што трэба, каб павук быў у кожным доме і не толькі як упрыгожванне да святаў. Проста трэба ўзяць і зрабіць свайго павука. Мая парада — не чакаць, калі хто прыедзе і пакажа, а ўзяць матэрыялы, узяць гарбаткі, уключыць фонам традыцыйную беларускую музыку ці можа нават самім заспяваць — разабрацца і зрабіць».

Саламяны павук. Фота з асабістага архіву гераіні
Падзяліцца

Апошнія запісы

«Пабачыць Гродна — і памерці». Як наш горад стаў міжваеннай «сталіцай самагубцаў»

У міжваенны час Гродна набыло незвычайную славу. Горад стаў месцам прыцягнення незвычайных турыстаў - тых,…

21 лістапада 2024

«Нармальны быў гастраном — цяпер там прадаюць шпалеры». Ці хапае крамаў у цэнтры Гродна?

Ці хапае ў цэнтры Гродна прадуктовых крам? Спрэчкі наконт гэтага выклікала адкрыццё на перакрыжаванні Савецкай…

21 лістапада 2024

Дзе арганізаваць святочную фотасесію? Гродзенскія студыі ўжо падрыхтавалі навагоднія лакацыі

Прыбраныя ялінкі, свечкі, навагоднія вянкі і гірлянды, аксаміт, светлы ці цёмны фон на выбар. Гродзенскія…

19 лістапада 2024

«Перад выбарамі - спрыяльны час для петыцый». Як прымусіць чыноўнікаў вырашаць праблемы і чаму новая пляцоўка «меркаванне.бел» для гэтага не пасуе

Улады стварылі новую платформу “меркаванне.бел”. Яе пазіцыянуюць як анлайн-пляцоўку, на якой кожны зможа ў вольнай…

15 лістапада 2024

«У Гродне жывуць тыя яшчэ „шалёныя імператрыцы“». Стваральніца брэнда Krikate расказала, як дабралася да парыжскага тыдня моды

Калекцыя адзення гродзенкі Кацярыны Карлацяну дэбютавала гэтай восенню на Парыжскім тыдні моды. А пачыналася ўсё…

14 лістапада 2024

«Першы прыбытак патраціў на станок». Гродзенец у школе выточваў біты, а ў 27 гадоў адкрыў сваю вытворчасць мэблі

Гродзенец Раман Нагула амаль паўжыцця працуе з дрэвам. Школьнікам ён пачынаў з бейсбольных біт, а…

13 лістапада 2024