Як у Гродне дапамагаюць людзям з інваліднасцю атрымаць доступ да кніг і як ствараюць інклюзіўную прастору — аб гэтым распавялі на круглым стале ў Цэнтральнай гарадской бібліятэцы. Супрацоўнікі індывідуальна працуюць з рознымі відамі інваліднасці, а людзі з інваліднасцю становяцца памочнікамі ў стварэнні праектаў.
Колькі людзей з інваліднасцю жыве на Гродзеншчыне? І чаму афіцыйныя лічбы могуць быць недакладнымі?
У 2015 годзе Беларусь прыняла Канвенцыю аб правах людзей з інваліднасцю, а ў 2016 — ратыфікавала яе, тым самым абавязаўшыся стварыць патрэбныя ўмовы для людзей з інваліднасцю. На 1 жніўня 2019 года ў Беларусі жыве 570 000 людзей з інваліднасцю, з іх 32 000 — да 18 гадоў. У Гродзенскай вобласці пражывае 64 000 людзей з інваліднасцю, з іх 3 600 — дзеці.
Гэтыя лічбы прывяло Міністэрства працы і сацыяльнай абароны, г. зн. гэта толькі тыя людзі, якія атрымліваюць дапамогу. На самай справе іх можа быць і больш.
Што ўжо гатова ў бібліятэках?
Наталля Наземцева, загадчыца аддзела бібліятэчнага маркетынгу Гродзенскай гарадской цэнтральнай бібліятэкі, кажа, што інклюзіўная бібліятэка павінна мінімізаваць абмежаванні і быць максімальна уключанай. Па-першае, да працы з людзьмі з інваліднасцю павінен быць падрыхтаваны персанал. Па-другое, адаптаваны фонд. Па-трэцяе, сама прастора бібліятэкі і ўваход павінен быць даступны людзям з інваліднасцю. Калі на апошняе не хапае сродкаў, то з першымі пунктамі ў бібліятэцы паспяхова спраўляюцца.
У бібліятэчнай сістэме ствараюць сацыяльныя праекты для ўключэння людзей з інваліднасцю. Рэалізавана пяць ініцыятыў.
1. «Гродна: пачуць нябачнае»
З 2010 года бібліятэка абслугоўвае невідушчых і слабавідушчых. Цяпер абслугоўваюць каля 600 такіх карыстальнікаў. У 2015 годзе для іх агучылі чатыры кнігі па гісторыі Гродна. Гродна стаў першым горадам, чыя гісторыя захаваная ў гуку. Тыраж — 50 асобнікаў. Праект атрымаўся паспяховым і атрымаў працяг.
2. «Гродна: гісторыя ў гуку»
Некалькі кніг агучылі ў рамках праекта «Гродна: гісторыя ў гуку». Гэта два аудыёвыданні, на якіх запісаны гукавыя версіі дзевяці кніг Віктара Саяпін, Андрэя Вашкевіча, Андрэя Чарнякевіч і Аляксандра Яршова галасамі дзесяці дыктараў-прафесіяналаў. Гэта дзевяць аўдыёкніг на больш за 40 гадзін гучання. Грошы збіралі часткова праз краудфандынг, часткова праз працу на выязных мерапрыемствах.
3. «Гісторыя на кончыках пальцаў»
У рамках праекта выпусцілі кнігі пра гісторыі Гродна шрыфтам Брайля. За іх атрымалі Дыплом I ступені на конкурсе Міністэрства культуры. У планах у супрацоўнікаў яшчэ папрацаваць са шрыфтам Брайля.
4. «Цёплыя кнігі»
Гэта праект па стварэнні тактыльных кніг, які з’явіўся ў 2015 годзе. У іх звычайны тэкст дублюецца шрыфтам Брайля і дапаўняецца аплікацыямі. Гэтыя кнігі дапамагаюць дзецям з інваліднасцю па зроку пазнаваць свет праз дотык. Праект прадоўжыўся ў школьных бібліятэках Гродна. У 2017 годзе ў фонды паступіла шэсць тактыльных кніг ад вучняў і настаўнікаў гродзенскіх школ.
5. Аудыёдэскрыпцыя фільмаў
У Гродне паказалі два фільмы для слабавідушчых людзей. З дапамогай мінскай сацыяльна-культурнай установы «МоцАрт» створана аудыёдэскрыпцыя, або тыфлакаментаванне. Гэта стварэнне гукавой дарожкі, якая ідзе паралельна з фільмам і апісвае падзеі, якія адбываюцца на экране падзеі. У Гродне так паказалі фільмы «Белыя Росы» і «Дзікае паляванне караля Стаха».
Бібліятэкі працы адносяць сацыякультурную адаптацыю інвалідаў да прыярытэтных напрамкаў. Асобны цыкл мерапрыемстваў праводзяць філіялы № 3 і № 4 для наведвальнікаў аддзялення дзённага знаходжання інвалідаў цэнтраў сацыяльнага абслугоўвання. Бібліятэкі-філіялы № 5 і № 8, аддзел абслугоўвання дзяцей цэнтральнай бібліятэкі імя. Макаёнка працуюць сумесна з адмысловымі агульнаадукацыйнымі школамі-інтэрнатамі для дзяцей з парушэннем слыху і зроку, дапаможная школа № 1 для дзяцей з асаблівасцямі ў псіхафізічным развіцці. Таксама бібліятэкі супрацоўнічаюць з Цэнтрам «ПОРА» і «Чырвоным Крыжом».
