У гродзенскіх раёнах тыпавой забудовы можна знайсці зусім нетыповыя двары. Яны ўпрыгожаны самаробнымі скульптурамі са старых пакрышак, пальмамі з пластыкавых бутэлек і старымі мяккімі цацкамі. Хто так робіць і чаму? Гэта вынік цягі да мастацтва ці адсутнасць сродкаў? Hrodna.life разбіраецца.
Што знайшлі, з таго зляпілі
Двор дома 15/207 на Фолюш такі, што не абмінеш. Тут і драўляная скульптура, і пластыкавыя лебедзі і каменныя звяркі. Займаецца ім пенсіянерка Святлана Барысава.
Кватэру ў гэтым доме сям’я Барысавых атрымала 30 гадоў таму. Побач з новым домам былі толькі пустка і яр.
«Хацелася неяк акультурыць, — распавядае пенсіянерка, — то нешта зляпілі, нешта выразалі. Так і пайшло».
Цяпер да Святланы Барысавай прыходзяць энтузіясты з суседніх дамоў. Адны просяць парады, як упрыгожыць газоны, іншыя прапануюць абменьвацца кветкавай рассадай і сябраваць дварамі.
Дэкаратыўнае дрэўца — тую — пенсіянерка таксама атрымала ў падарунак за ўдзел у конкурсе «Гаспадыня сядзібы — гаспадыня краіны». І пасадзіла яе, вядома, у сваім двары. «У мяне яшчэ грамата за „супер-бабулю“ ёсць. „За артыстызм“ мая намінацыя называлася», — усміхаецца яна, распавядаючы пра творчыя поспехі.
Ландшафная мастацкая самадзейнасць
«Людзі ў нас творчыя, вось і хочацца нешта ствараць. Гэта патрэба чалавечая, парыў», — разважае пра дваровае мастацтва дырэктар цэнтра народнай творчасці Андрэй Пятрук. — Можа, ім не заўсёды хапае адукацыі і мастацкага асэнсавання. Гэты накірунак у нас толькі фармуецца. А за мяжой такое даўно папулярна, там ужо сапраўдныя «смеццевыя» мастакі выраслі. Працуючы з адходамі, яны робяць свет вакол больш экалагічным, чыстым і прыгожым".
«Раней нашы бабулі-дзядулі ішлі ў поле, у лес, бралі ў прыродзе, што было даступна — гліну, дрэва, салому. У гарадскім асяроддзі прыродныя матэрыялы так проста не знойдзеш. А камяні, пластык, трубы — гэта на кожным кроку». Даць вызначэнне ўбачанаму ён не бярэцца: «Такое пакуль нідзе не апісана».
Цудоўнае ў жахлівым і 100 гадоў постмадэрну
Спецыялісты з мастацкіх колаў з катэгарычнымі ацэнкамі такой творчасці не спяшаюцца. Маўляў, 100 гадоў як мы жывем у постмадэрне. Кожны сам мае права вырашаць, што такое прыгажосць і што ёсць мастацтва.
«Не можа быць нешта адно прыгожым для абсалютна ўсіх людзей. Нават у жудасным можна ўбачыць прыгожае», кажа дызайнерка Воля Новік. — Мастацтвам можа быць што заўгодна — ад камяня ў лужыне да карціны ў Луўры. Сёння мы самі вырашаем, што мастацтва, а што не. Ды што там сёння — ужо сто гадоў. Смешна, калі нехта гэтага так і не зразумеў".
«Гэтыя матэрыялы і практыкі добра паказваюць, чым людзі жывуць. Можа, гэта нават партрэт пакалення. Тых людзей, што раслі пасля вайны і не мелі магчымасці вучыцца ў мастацкіх школах».
«Чыстая ўрбаністыка і адзінота творцы»
Зірнуць на ўпрыгожвальніцтва двароў з пункту гледжання урбаністыкі прапануе доктар навук, этнолаг Сцяпан Стурэйка. Ён лічыць гэту творчасць блізкай да наіўнага мастацтва.
«Я думаю, корань фенамену ў непазбежным індывідуалізме творцы, што абумоўлены няздольнасцю жыхароў шматпавярховак да самаарганізацыі. А гэта ўжо чыстая урбаністыка».
Па словах Стурэйкі, калі няма супольнасці, то няма каму абмяркоўваць і карэктаваць мастацкі ўзровень такіх акцый. У выніку — няма сумесна выбудаванай і асэнсаванай стратэгіі добраўпарадкавання. Тое, што ўпрыгожваннем двара займаецца адзін «рамантык» становіцца нібыта нармальным і звыклым. Ён ці яна робіць, як умее, а іншыя ўсміхаюцца з боку і ўспрымаюць гэта як дзівацтва.
«Адразу хочацца гэта даследаваць!» — кажа навуковец. А гараджанам раіць: «Варта ў любым выпадку шанаваць такія рэчы, таму што яны хутка знікаюць».
