Спадчына

Таблічкі, бутэлька і запалкі. Глядзіце, што знаходзяць на даху найстарэйшай школы горада

У пачатку ліпеня падчас рамонту даху ў сярэдняй школе № 6 у Гродне будаўнікі знайшлі старадаўнія рэчы. Будынак школы адкрылі ў 1930 годзе і некаторыя знаходкі адлюстроўваюць яе амаль векавую гісторыю.

Будаўнікі знайшлі шыльды на польскай мове, бутэльку ад гарэлкі, пачак запалак і абрыўкі дакументаў. Як кажа дырэктар школы Павел Ушкевіч, больш за ўсё яго ўвагу прыцягнулі таблічкі, якія віселі на дзвярах кабінетаў у міжваенны час.

а адной з таблічак напісана «V a» (5 «А») — так пазначалі класы ў 1930−40-х. На другі таблічцы надпіс: «Kancelaria Kierownika» (канцылярыя кіраўніка). Таблічкі, верагодна, віселі ў школе да верасня 1939 года, пакуль Заходняя Беларусь не была захоплена савецкімі войскамі.

Таблічка «кancelaria кierownika» («канцылярыя кіраўніка»)
Таблічка «V a» (5 «А»)

У кожнага класа быў бант свайго колеру

Гродзенка Алена Барэвіч (1931 г. н.) вучылася ў школе ў канцы 1930-х гадоў. Яе ўспаміны апублікаваныя ў кнізе «Горад адзін, успаміны розныя».

«У 1930-х гадах у нас у школе вучыліся розныя дзеці. Сёння іх называюць беларусы, а раней — праваслаўныя. Да іх бацюшка прыходзіў на рэлігію, а да нас каталіцкі святар. Я памятаю ў мяне была школьная сяброўка Хмяльніцкая, так у яе была змяшаная сям’я і сястра яе хадзіла год да праваслаўных, а пасля да каталікоў. Былі і такія выпадкі.

У школе ў нас была форма: у малодшых класах шэрыя фартухі, у старэйшых — чорныя, таксама абавязкова белы каўнерык і бант. У кожнага класа быў бант свайго колеру. Кожную раніцу ў клас прыходзіла пані гігіеністка і глядзела рукі і галаву вычняў. Так было асабліва ў малодшых класах. У нас былі дзеці з не вельмі добрых сем’яў, недамытыя — рабілі іх бацькам заўвагу. А ў класе на такіх дзяцей заўсёды коса паглядалі. Агулам у школе была дысцыпліна і ганаровыя вучні на лінейцы, бывала, раніцай чыталі патрыятычныя вершы і ўздымалі сцяг".

У час афіцыйнага адкрыцця школы ў 1930 годзе ў ёй было каля 30 класных кабінетаў, памяшканні для малявання, капліца, унутраная гімнастычны зала, што ў тыя часы было вялікай рэдкасцю ў навучальных установах. Школа магла змясціць 1000 вучняў, а на мансардзе былі зробленыя памяшканні-кватэры для настаўнікаў

Пачак запалак і бутэлька

Акрамя таблічак на даху школы будаўнікі знайшлі пачак запалак з гербам Польшчы. Магчыма, ён быў выпушчаны на Гродзенскай запалкавай фабрыцы.

Такія (ці падобныя) запалкі выпускалі ў міжваенным Гродне

Таксама на даху былі абрыўкі розных этыкетак і дакументаў на польскай мове і бутэлька міжваеннага перыяду «Wodka Czysta». Такіх бутэлек сёння шмат на інтэрнэт-аўкцыёнах.

Бутэлька міжваеннага перыяду з этыкеткай «Wodka Czysta»

Найстарэйшая школа горада

Школа № 6 — самая старая школа ў Гродне. Школа была пабудавана ў перыяд з 1925 па 1929 гады на вуліцы Ліпавай (сёння Гарнавых). Да гэтага, з 1924 года, заняткі праходзілі ў іншым месцы, хутчэй за ўсё — у прыватным будынку, які не захаваўся. Афіцыйна школа называлася «Szkoła powszechna nr 7 im. S. Żeromskiego» (Агульнаадукацыйная школа № 7 ім. С.Жэромскага). У 1930−31 навучальным годзе тут навучаліся 422 вучня. Дырэктарам быў Мар’ян Буда.

У школьнай праграме пачатку 1930-х былі: польская мова, алгебра, геаметрыя, рэлігія, батаніка, фізіка, хімія, гісторыя, выяўленчае мастацтва, працоўнае навучанне, музыка і фізічная культура. Вучні па нацыянальнасці: 85% палякі, астатнія беларусы і рускія, яўрэйскіх дзяцей у школе не было. 80% - дзеці рабочых, 15% - служачых і ваеннаслужачых, 5% - гандляроў.

Фота школы ў 1940 годзе

З прыходам Чырвонай Арміі ў 1939 годзе школы ў Гродне былі рэарганізаваны паводле савецкай сістэмы. Школа № 7 была ператворана ў рускую няпоўную сярэднюю школу (НСШ) № 6.

Па стане на студзень 1940 года тут навучалася 645 дзяцей. Іх колькасць павялічылася галоўным чынам за кошт вучняў 1−4 класаў. З-за моцных маразоў, адсутнасці абутку і адзення, а таксама з-за дэпартацыі шмат каго з гродзенцаў ва ўсходнія вобласці СССР, да канца навучальнага года каля 150 дзяцей пакінулі школу.

Чытайце таксама: Вартая таго, каб унеслі ў спіс спадчыны. Гісторыя самай старой школы Гродна

Падчас нямецкай акупацыі школа была зачынена і ператворана ў фабрыку па выпуску і рамонце нямецкай зброі. У 1947−48 годзе тут працавала адразу некалькі школ: беларускамоўная № 9 на першым паверсе, рускамоўная № 6 на другім, рабочая школа № 2 працавала ў вячэрні час.

На канец навучальнага 2019 года ў школе вучылася 380 вучняў.

Падзяліцца

Апошнія запісы

«Пабачыць Гродна — і памерці». Як наш горад стаў міжваеннай «сталіцай самагубцаў»

У міжваенны час Гродна набыло незвычайную славу. Горад стаў месцам прыцягнення незвычайных турыстаў - тых,…

21 лістапада 2024

«Нармальны быў гастраном — цяпер там прадаюць шпалеры». Ці хапае крамаў у цэнтры Гродна?

Ці хапае ў цэнтры Гродна прадуктовых крам? Спрэчкі наконт гэтага выклікала адкрыццё на перакрыжаванні Савецкай…

21 лістапада 2024

Дзе арганізаваць святочную фотасесію? Гродзенскія студыі ўжо падрыхтавалі навагоднія лакацыі

Прыбраныя ялінкі, свечкі, навагоднія вянкі і гірлянды, аксаміт, светлы ці цёмны фон на выбар. Гродзенскія…

19 лістапада 2024

«Перад выбарамі - спрыяльны час для петыцый». Як прымусіць чыноўнікаў вырашаць праблемы і чаму новая пляцоўка «меркаванне.бел» для гэтага не пасуе

Улады стварылі новую платформу “меркаванне.бел”. Яе пазіцыянуюць як анлайн-пляцоўку, на якой кожны зможа ў вольнай…

15 лістапада 2024

«У Гродне жывуць тыя яшчэ „шалёныя імператрыцы“». Стваральніца брэнда Krikate расказала, як дабралася да парыжскага тыдня моды

Калекцыя адзення гродзенкі Кацярыны Карлацяну дэбютавала гэтай восенню на Парыжскім тыдні моды. А пачыналася ўсё…

14 лістапада 2024

«Першы прыбытак патраціў на станок». Гродзенец у школе выточваў біты, а ў 27 гадоў адкрыў сваю вытворчасць мэблі

Гродзенец Раман Нагула амаль паўжыцця працуе з дрэвам. Школьнікам ён пачынаў з бейсбольных біт, а…

13 лістапада 2024