У судзе Ленінскага раёна Гродна разглядаюць справу выкладчыка робататэхнікі, які нібыта частаваў непаўналетніх вучняў марыхуанай і ЛСД.

Абвінавачаны — выкладчык робататэхнікі Андрэй А. Яму 38 гадоў, ёсць жонка і трое дзяцей. Мужчыну абвінавачваюць па артыкулах 328 ч.3, 331 ч.1 і ч.2 КК — незаконныя з мэтай збыту набыццё, захоўванне, перавозка наркатычных сродкаў, скланенне непаўналетніх да ўжывання і прадастаўленне для гэтага памяшкання.

Чытайце таксама: Судят преподавателя робототехники, который угощал марихуаной учеников

Абвінавачаны адмовіўся ад дачы паказанняў і сваю віну прызнаў толькі па арт. 328 ч. 1 — незаконны абарот наркатычных сродкаў. Яго абараняе адвакат. Абвінавачаны знаходзіцца пад вартай, у зале сядзіць за шклом. Выглядае ён стомленым і час ад часу закрывае твар рукамі.

У зале трое непаўналетніх пацярпелых і іх маці. Мамы просяць захаваць ананімнасць: не здымаць, не называць прозвішчаў і навучальных устаноў. Таму скажам толькі, што некаторыя з пацярпелых ужо скончылі школу. Мамы кажуць, што ў іх пачаліся праблемы на працы з-за гэтай справы.

Абвінавачаны адмовіўся ад дачы паказанняў, а пацярпелыя блытаюцца ў паказаннях

Судовыя паседжанні пачаліся 9 сакавіка. Справу разглядае судовая калегія на чале з суддзёй Мікалаем Сяргейкам. Працэс ідзе павольна. За тыдзень паспелі апытаць трох пацярпелых і іх законных прадстаўнікоў. Суддзя і дзяржабвінаваўца задаюць шмат дадатковых пытанняў. Сітуацыя ўскладняецца тым, што абвінавачаны адмовіўся ад дачы паказанняў, пасля тых падзей мінула шмат часу і эпізодаў было шмат. Хлопцы блытаюцца, часта іх паказанні не супадаюць з пачатковымі, часта яны супярэчаць адзін аднаму. Самі тлумачаць гэта тым, што пасля затрымання былі ў стане шоку.

Разумелі, што марыхуана забароненая, але згаджаліся пакурыць

Паводле дадзеных следства, абвінавачаны з верасня 2018 года па кастрычнік 2019 года купляў марыхуану і частаваў ёю сваіх вучняў. Яго затрымалі 4 кастрычніка 2019 года. На той момант за ім сачылі ўжо паўгода — столькі часу ў кабінеце знаходзілася камера. Расследаванне ішло чатыры месяцы.

З адным пацярпелым налічваецца тры эпізоды, другім — дзевяць, трэцім — дванаццаць. Першы выпадак у кожнага падобны. Вучань затрымліваўся пасля заняткаў у кабінеце. Андрэй прапаноўваў яму папаліць «траўку». З паказанняў вынікае, што вучні разумелі, што гаворка ідзе пра марыхуану — наркотык. Некаторыя апраўдваюцца, што толькі падчас другога ўжывання даведаліся, што марыхуана забароненая ў Беларусі. Тым не менш, згаджаліся ўжываць яе і далей.

«Калі хочаце — можаце папаліць»

Затым вучні палілі з выкладчыкам і ўтрох, і ўчатырох. Звычайна палілі ў кабінеце, які абвінавачаны закрываў на ключ. Суддзя ўдакладняў, ці не было гэта абмежаваньнем волі. Пацярпелыя адказвалі адмоўна. Адзін ці два разы палілі на лесвіцы ў будынку.

Вылучаюцца з эпізодаў два выпадкі. Адзін з іх — калі выкладчык у ліпені мінулага года папрасіў двух вучняў замяніць яго на занятку з малодшай групай. Пасля занятку вучні напісалі яму, што ўсё прайшло добра. Тады ён напісаў ім: «калі хочаце — можаце папаліць». Патлумачыў, што траўка ляжыць у яго закрытай шуфлядцы і распавёў, дзе шукаць ключ. Вучні прапановай скарысталіся. Гэты выпадак патрапіў на відэазапіс аператыўнікаў.

Суддзя запытаў, ці не было гэта ўзнагароджаннем з боку настаўніка за праведзены ўрок. Пацярпелыя доўга фармулявалі адказ. Прыйшлі да думкі, што так, магло быць. Адвакат звярнуў увагу, што пацярпелыя і раней замянялі выкладчыка, але за гэта ён не частаваў іх.

Пасля марыхуаны вучні ўжылі яшчэ нюхальны тытунь, які пацярпелы з 12 эпізодамі купіў у «Кароне».

— Было ўжо мала проста марыхуаны? — пытаецца суддзя.

— Не ведаю, не магу адказаць.

— У вас выпрацавалася залежнасць?

— Так не лічу. Падабалася і ўсё.

— Чаму тады вы ўжывалі?

— Не мог адмовіць. Не ведаю.

Другі выпадак — ужыванне ЛСД. Раніцай выхаднога дня — верагодна, гэта было 8 сакавіка — абвінавачваны прапанаваў паспрабаваць ЛСД. Сказаў, што адчуванні будуць як ад марыхуаны, толькі больш моцныя. Двое вучняў пагадзіліся і пасля працы выехалі з выкладчыкам у лес, каб паспрабаваць ЛСД. Пры гэтым пацярпелы, у якога было 12 эпізодаў, ужываў ЛСД двойчы.

— У цябе не было пытанняў, як ён вас павязе назад? — пытаецца маці пацярпелага пра выпадак ужывання ЛСД у лесе.

— Андрэй сказаў, што ён адэкватны.

«Здзівіўся, але пагадзіўся»

Усе пацярпелыя кажуць, што спачатку здзіўляліся прапанове выкладчыка, але згаджаліся. Паводле паказанняў, адзін думаў над прапановай адну хвіліну, другі - дзве, трэці - восем.

Суддзя зноў і зноў удакладняе, навошта яны згаджаліся папаліць і спажыць ЛСД, калі ведалі, што яны забароненыя ў Беларусі. Палілі праз бутэльку з фальгой і піпетку.

— Цяжка адказаць, — кажа адзін з пацярпелых. Адзначае, што адчуў адчуванні паслаблення і яны яму спадабаліся. Пацярпелыя кажуць, што «згаджаліся па глупстве» і «не думалі пра наступствы», «стала цікава». Кажуць, што давяралі выкладчыку.

Суддзя падрабязна распытвае аб тым, ці была «рэклама» наркатычных сродкаў - ці расхвальваў абвінавачаны іх уласцівасці і эфект. Ці было «навучанне» — ці распавядаў і паказваў абвінавачваны, як правільна ўжываць наркотыкі. Пацярпелыя доўга думаюць і ў выніку кажуць: «Атрымліваецца, так». Падрабязна разбіраецца кожны эпізод. Пракурор і суддзя ўдакладняюць ход падзей аж да таго, хто першы пакурыў, адкуль абвінавачваны даставаў наркотыкі, у чым яны былі.

Адвакат удакладняе, як пацярпелыя зразумелі, што россып расліннага рэчыва — гэта менавіта марыхуана, калі гэта слова не фігуравала ў дыялогах. Пацярпелыя не могуць адказаць.

Ці быў ціск?

Важнае пытанне ў гэтай справе — ці было скланенне да ўжывання і ці аказваўся ціск? Пацярпелыя адказваюць, што ціску яны не адчувалі і маглі адмовіцца. Напрыклад, адзін вучань пасля трэцяга эпізоду адмовіўся і прапановаў яму больш не паступала.

— Ці пагоршылася пасля адмовы стаўленне выкладчыка?

— Не, — адказвае пацярпелы.

Досведы над вучнямі? Педафілія?

Абвінавачаны заявіў, што дасць паказанні толькі ў канцы следства. Таму суддзя спрабуе зразумець праз паказанні пацярпелых, якія былі матывы ў выкладчыка, ці было скланенне і прадастаўленне памяшкання. Суддзя вылучаў розныя здагадкі. Ён пытаўся, ці не ставіў абвінавачаны досведы над вучнямі, каб зразумець, як уплывае марыхуана на працу мозгу? Вучні адказвалі адмоўна. Ад адной мамы і суддзі гучала версія аб педафіліі. Але яна не знайшла пацверджання.

Пацярпелыя кажуць, што абвінавачаны не тлумачыў ім свае матывы. Прапаноўваў менавіта ім, таму што на той час яны былі самай старэйшай групай. Пры гэтым ён не прасіў іх маўчаць пра ўжыванне.
Але яны самі разумелі, што пра гэта не варта распавядаць бацькам і іншым людзям.

Для некаторых выглядае дзіўна, што выкладчык частаваў марыхуанай і ЛСД бясплатна. У справе фігуруюць толькі 10 рублёў, пра якія кажа пацярпелы з найбольшай колькасцю эпізодаў. Але ён сам не памятае, прыносіў ён грошы за наркотыкі ці за дэталі да робатаў - часам вучні дакуплялі іх за свае грошы. Іншыя фігуранты кажуць, што нічога не плацілі.

Пацярпелыя кажуць, што не было нейкай сістэмы ў іх ужыванні. Ніколі не было размовы наконт наступнага разу. Не выкарыстоўваўся наркотык і ў якасці заахвочвання за іх поспехі.

«Андрэй прапаноўваў бы — я б згаджаўся»

— Колькі, па-вашаму, гэта б працягвалася? — пытаецца суддзя.

Пацярпелы з найбольшай колькасцю эпізодаў кажа, што цягнулася б гэта, пакуль ён ходзіць на гурток. «Андрэй прапаноўваў бы — я б згаджаўся». Кажа, што калі б не было Андрэя — не паспрабаваў бы гэты наркотык. Другі вучань кажа, што гэта спынілася, таму што ён пераехаў. Пасля гэтага ён неяк прыходзіў да Андрэя, але той яму не прапаноўваў папаліць. Трэці пацярпелы адмовіўся яшчэ раней.

Звычайна ў кабінеце не было паху і слядоў наркатычных сродкаў. Піпетку і рэчыва ў пакуначку абвінавачваны трымаў пры сабе. Бутэлька і рэчывы часам знаходзіліся пад замком у асабістай шуфлядцы выкладчыка, да якой меў доступ толькі ён. Звычайна палілі ўжо пасля заняткаў. Аднойчы пакурылі, калі Андрэю яшчэ трэба было весці ўрок. Пацярпелы кажа, што на яго стане гэта не адбілася.

Падзеі ў дзень затрымання

Пацярпелы з 12 эпізодамі прыйшоў на занятак 4 кастрычніка. У кабінеце ён убачыў сцеблы марыхуаны і адчуў пах марыхуаны. Яны пакурылі. Затым разам з Андрэем адвезлі сцеблы да таго дадому. Неўзабаве пасля іх вяртання на гурток адбылося затрыманне.

У гэтага пацярпелага канфіскавалі тэлефон і кашалёк. У тэлефоне знайшлі телеграм-канал, прысвечаны наркотыкам. Кажа, аднойчы залез, каб «паглядзець, што я палю, параўнаць адчуванні».

У кашальку быў пакецік з рэшткамі, як высветлілася, марыхуаны. Вучань кажа, што ўзяў гэты пакуначак у абвінавачанага, каб купіць дэталі да робата — «шайбачку». Кажа, не ведаў, што там знаходзіліся рэшткі забароненага рэчыва. Дэталь ён купіў, выкарыстаў, а пакецік застаўся.

Па выніках медагляду, у крыві ў яго знайшлі канабіёіды. Зрэнкі былі пашыраныя, рэакцыя на свет была млявай. Медыкам ён заявіў, што не ўжываў наркотыкі. Аператыўнікам ужо прызнаўся, што сапраўды ўжываў.

Да гэтага суддзя пытаўся, ці спрабавалі пацярпелыя самі набыць наркотыкі або прыносілі на занятак. Усе адмаўлялі гэта. З яго пакуначкаў, кажуць, таксама не адсыпалі.

Што кажуць законныя прадстаўнікі?

Кожны пацярпелы кажа, што даруе абвінавачанаму. Просяць караць яго не строга.

Hrodna.life не быў на пасяджэннях, дзе апытвалі пацярпелага з найменшай колькасцю эпізодаў і яго прадстаўніка. Яны адмовіліся ад каментароў. Але, мяркуючы па ўсім, усё пацярпелыя і іх прадстаўнікі занялі адну і тую ж пазіцыю.

Як выкладчыка, абвінавачанага характарызуюць станоўча: «Добра тлумачыць, можа дапамагчы». Другі кажа: «Больш, чым добры, добры да ўсіх». Удакладняюць, што адносіны былі добрыя, але не панібрацкія. Нядаўна ён праходзіў дыспансерызацыю — фізічна цалкам здаровы, як і іншыя. Маральна, кажа, яму пашкодзіла хіба што працэдура следства.

У Андрэя была самая вядомая ў горадзе студыя робататэхнікі з самай нізкай цаной. На працягу навучання яна не павышалася. Вучні маглі прыходзіць і пасля заняткаў, каб скончыць свае праекты — за гэта не трэба было даплачваць. Часта яго вучні ўдзельнічалі ў спаборніцтвах, якія выйгравалі.
Некаторыя з пацярпелых дзякуючы гэтым курсах выбралі будучую прафесію.

Чытайце таксама: «Дети по нему млели». Родители стоят горой за преподавателя робототехники, которого «взяли» за марихуану

Мамы кажуць, што гэтая справа стала для іх поўнай нечаканасцю. Гурток сыны наведвалі даўно і з задавальненнем. Наведвалі спаборніцтвы, мелі поспехі. У студыі было зручнае месцазнаходжанне. Кажуць, не заўважалі, каб сыны змяніліся, сталі горш спраўляцца з праграмай. Бянтэжыла іх тое, што дзеці часта затрымліваліся на занятках.

— Ён успрымаў дзяцей як дарослых. Прасіў да яго звяртацца без імя па бацьку, толькі «Андрэй». Ён ім быў аўтарытэтам, — кажа маці вучня з найбольшай колькасцю эпізодаў. Сына вінаваціць толькі за «бесхрыбетнасць» — за тое, што не змог адмовіцца. Пакуль не можа сказаць, ці просіць для абвінавачанага строгага пакарання. Але кажа, што не зможа яму дараваць. — Мы збіраліся выбраць прафесію, звязаную з IT і ваеннай справай. Але цяпер нам дарога ў МУС закрыта — усе стаяць на ўліку.

Іскавыя патрабаванні пацярпелыя не заявілі. Пацярпелыя прызналі, што доля іх віны таксама ёсць. Суддзя паабяцаў, што паведаміць пра гэта іх навучальным установам.

У панядзелак, 16 сакавіка, у судзе пачнуць разглядаць паказанні сведак.