«Алею купіць пяць літраў». Рэпартаж з памежнай вёскі, куды едуць літоўцы і беларусы

Пенсіянерка Аліна з Друскінінкая мяркуе, што прадукты ў Беларусі «гнілыя» і дарагія, але перажывае за Лукашэнку. Ігар з Ёнавы прывёз бацькоў на могілкі і да блізкіх, а яшчэ заправіў поўны бак і каністру палівам. Гродзенцы на легендарных «пасатах» зноў ездзяць у бок мяжы. Рэдакцыя Hrodna.life праверыла, што адбывалася ў памежнай вёсцы каля Гродна ў вялікія выходныя.

Раніца выхаднога дня: актыўнасць маленькая, 30−40 аўтамабіляў у гадзіну

Яшчэ 5 траўня чытач Hrodna.life праходзіў літоўска-беларускую мяжу. Ён распавёў, што на запраўку ў Гожы (першая запраўка на беларускім баку пасля пункта пропуску «Прывалка») адразу згарнула мінімум чатыры машыны з літоўскімі нумарамі. Запраўляліся ўсё па поўным баку і «у каністрачку». На мяжы яны казалі, што едуць па пакупкі. У бок Беларусі з 11.00 да 12.00 праехала каля 20 машын. У чытача Hrodna.life літоўская мытня заняла 15 мін, а беларусы глядзелі каля дзвюх гадзін — вельмі ўважліва.

Раніцай 7 траўня рух каля вёскі Гожа быў неактыўным — прыкладна 30−40 аўтамабіляў у гадзіну. У Прывалцы карэспандэнты Hrodna.life убачылі на пустой стаянцы адну фуру: раней улады ЕС забаранілі на сваёй тэрыторыі працу беларускіх транспартных кампаній, а Беларусь у адказ забараніла працаваць у сябе дальнабойнікам з Еўрасаюза.

Гожа — аграгарадок ў 15 км ад Гродна. Насельніцтва — 905 чалавек. Шаша Р42 праходзіць праз Гожу і заканчваецца на мяжы з Літвой. У 20 км ад Гожы знаходзіцца мяжа з Польшчай. Адно з самых старых паселішчаў Гродзеншчыны, вядомае з 1241 года. У аграгарадку ёсць Касцёл св. Пятра і Паўла 1862 года пабудовы. Іншыя славутасці: драўляны будынак плябаніі XIX стагоддзя і былы будынак польскай адміністрацыі гміны пачатку XX стагоддзя.

Актыўнага руху ў бок Літвы таксама не назіралася. Раней чарга фур магла пачынацца ад кіёска, дзе выпісваюць страхоўку. Да пандэміі па страхоўку магла сабрацца чарга ў пяць-шэсць машын. 7 траўня тут было пуста.

За гадзіну некалькі аўтамабіляў з літоўскімі нумарамі паехалі ў бок Гродна. Як правіла, у машынах было па два-чатыры чалавекі. Гэта хутчэй «сямейныя» аўтамабілі - Toyota Corolla, Ford Galaxy, Toyota Prius, Volvo S40. Купіць іх маглі людзі з сярэднім дастаткам — яны каштуюць прыкладна € 4000. Верагодна, пасажыры паехалі ў горад закупляцца.

 — Бываюць, на якіх нумарах хто колькі бярэ — не кантралюем, — коратка распавялі Hrodna.life пра літоўцаў на запраўцы «Белнафтахім».

Пасля Вялікадня паток вырас на траціну

Літоўскія памежнікі зафіксавалі рост патоку на 30% з велікодных выхадных, піша Delfi. Штодня праз мяжу ў бок Гродзенскай вобласці праязджала 150−200 машын, звычайна было 100. Па словах літоўцаў, яны едуць наведваць сваякоў, заліць больш таннае гаручае і купіць прадукты.

«Сярэдні лік выездаў у першай палове месяца быў каля 2600, а пасля 15 красавіка — 3900», — сказаў Z**kalo.io прэс-сакратар Службы аховы дзяржаўнай мяжы Гедрус Мішуціс. На мяжы Літвы і Беларусі чэргаў няма, а большасць падарожнікаў кажуць, што едуць у суседнюю краіну наведаць сваякоў і блізкіх. Па словах Мішусціна, паток асабліва павялічваецца перад Вялікаднем і Днём маці. З Беларусі яны звычайна вяртаюцца з поўным бакам паліва, некалькімі пачкамі цыгарэт, спіртным або безрэцэптурнымі лекамі. Людзі перавозяць толькі невялікую колькасць тавараў, якая не абкладаецца падаткам, адзначылі на мытні. Пасля паслаблення пандэмічных абмежаванняў значна павялічылася колькасць беларусаў, якія едуць у Літву і Польшчу па пакупкі - гэта прыкметна па колькасці чэкаў «tax-free».

«Нашы проста падпяваюць амерыканцам»

Ігар з бацькамі скарыстаўся бязвізам, каб наведаць сваякоў і могілкі. Яго мама — беларуска, бацька — літовец. Ігар працуе кіроўцам і часта ездзіць у Беларусь. Ён нарадзіўся ў Гродзенскай вобласці — сям’я пераехала ў Літву ў 1970-м. Цяпер жыве ў Ёнаве — 30 км ад Каўнаса. Сваякоў з Беларусі сям’я не бачыла з 2015 года: спачатку не атрымлівалася, потым пандэмія і праблемы з візамі. Ад фота ён адмовіўся.

— А купляць — нічога. Ну што тут можна купляць? Маці хоча алею купіць пяць літраў.

— А Лукашэнка кажа, што ў вас няма солі і грэчкі, вы стаіце і чакаеце, пакуль адкрыецца мяжа.

 — Ды не, ёсць і соль, і грэчка — проста ўсё вельмі моцна падаражэла, — смяецца Ігар. Ён быў не ў курсе, што абмежаванне на правоз прадуктаў у 1 кг знялі. — Не ведаю, бацькі можа і будуць нешта купляць. Зойдзем у краму — паглядзім.

Ігар планаваў запоўніць саляркай бак аўтамабіля і набраць 10 літраў у каністру — згодна з абмежаваннямі на ўвоз у Літву. У Беларусі яна каштуе € 0,82, у Літве — € 1,78. «Вядома, я запраўлюся, але адмыслова па гэта ехаць — навошта? Глупства. На мяжы час — доўга». Напярэдадні днём ён заспеў чаргу на тры-чатыры гадзіны з легкавых машын на літоўска-беларускай мяжы. Увечары калегі перадалі, што яна расцягнулася на 3 км.

Чытайце таксама: Прымежны настрой: як турфірмы, перавозчыкі і Кавалерыйскі рынак сустракаюць зняцце кавідных абмежаванняў

«Ну гэта ж вайна палітыкаў, — пракаментаваў Ігар просьбу літоўскіх уладаў не ехаць у Беларусь і прызнанне Беларуссю Літвы „недружалюбнай“ краінай. — А мы, народ, усё ж выдатна разумеем — што адбываецца і хто што кажа. Нашы проста падпяваюць амерыканцам. Што яны загадваюць, тое і робяць. Зачынілі транзіт праз Літву — чыгуначны транзіт, транзіт праз моры — гэта такія грошы страцілі! Чаму? А пенсіянеры ні***на не зарабляюць».

Хутчэй едуць да сваякоў і на могілкі

Аліна прыехала з Друскінінкая па асабістай справе. Пакупак яна не здзяйсняла. Яна — пенсіянерка, якая працуе.

 — У нас танней цыгарэты, гарэлка і паліва. Больш нічога. А гэта не тое асноўнае, што трэба. Адзенне дарагое, прадукты — даражэй, чым у Літве і ў Польшчы, — расказаў яе сын Ігар. Ён прапісаны ў Літве, але жыве ў Пружанах. Маму часта наведвае.

Ён палічыў: калі ўлічыць «падатак на каранавірус» ў 32 рубля, 2 рублі за дэзінфекцыю машыны, то цана на паліва выйдзе 1:1. Пры гэтым шмат часу адбярэ чарга на мяжы. Таму, лічыць Ігар, літоўцы едуць хутчэй наведаць сваякоў і на могілкі. Напрыклад, ён сустрэў сваю былую вучаніцу з Друскінінкая — яна тры гады не бачыла блізкіх.

Літоўцы пра Беларусь: «чыста, палі засаджаны», але «усё гнілое стаіць у продажы»

— Прапаганда пра Беларусь — ўсякую лухту кажуць. Я ўвесь час кажу: едзьце і паглядзіце, як у Беларусі культурна, чыста, палі засаджаныя, — мяркуе Аліна. — Калі б не Лукашэнка, я не ведаю, што тут было б. Як і на Украіне. Я кажу: дзякуй Богу, што ў гэты час ён стаіць ва ўладзе. Было б у Беларусі, як ва Украіне. Вось што добра? У нас гэтыя бежанцы — такія нахабныя. Я працую ў краме — прыходзяць: «Вы ўмееце размаўляць па-ўкраінску?» Я кажу: «В вы ўмееце па-літоўску?» Ага, не. «Так як мы будзем размаўляць: на англійскай, на літоўскай, на рускай?» «На рускай». Ну, дык во, кажу, каму патрэбна тут ваша ўкраінская мова?

Аліна глядзіць беларускія каналы. На тое, што Літву прызналі недружалюбнай краінай, яна рэагуе: «Правільна зрабілі!» Яна перажывае «і за Пуціна, і за Лукашэнку».

Беларусаў яна ў апошні час часта бачыць у краме. «Шмат беларусаў едзе. Таксама, мне здаецца, багатыя, не глядзяць на кошты — купляюць. Я працую ў аддзеле агародніны — усё бяруць. Таму што ў нас акцыі - на 40−60%. У нас якасць добрая. А як ў Беларусі я прыходжу: божа! Усё такое гнілое і стаіць ў продажы. У нас, здаецца, быццам з саду прывезенае». Шмат беларускіх машын, па словах Аліны, стаіць і «каля дарагіх гасцініц».

Грэчку з крамаў яшчэ не вывезлі

«Вы паглядзіце, што адбываецца з суседнімі Літвой і Латвіяй, палякамі. < … > Яны стаяць уздоўж мяжы і просяць нас, каб мы іх прапусцілі ў Беларусь. Хоць бы грэчневай крупы купіць. Добра крупы — солі няма, солі просяць у нас», — казаў у канцы красавіка Аляксандра Лукашэнку. Тады ж Гродзенскі аблвыканкам дазволіў фізічным асобам без абмежавання вывозіць з краіны прадукты харчавання. Дазвол працягнецца да 16 траўня — канца дзеяння часовага бязвізавага рэжыму.

«Сёння купілі марозіва», — усміхнулася прадаўшчыца ў краме з лаканічнай назвай «Прадукты». Па яе словах, літоўцы заходзяць у магазін невялікімі групамі. У вялікія выходныя іх было няшмат. Алей і крупы не бяруць. «Усяго ў іх хапае», — сказала прадавачка. Яе калега ў іншай краме паведаміла, што літоўцы бяруць соду і хлеб. На 11.35 наведвальнікаў з суседняй краіны ў яе яшчэ не было.

Таксама падобныя візіты літоўцы наносяць у аграгарадку Бігосава Віцебскай вобласці, Ашмянах, Воранава і самім Гродна, распавялі Z**kalo.io супрацоўнікі магазінаў і гандлёвых цэнтраў. Павышанага попыту на грэчку і соль там таксама не заўважылі.

У Літве часова знікла буйная соль, з якой прывыклі саліць агуркі, патлумачыла жыхарка Друскінінкая. «Сода — моладзь не карыстаюцца содай, толькі пажылыя людзі. А моладзь — нявестка, дачка — смяюцца з мяне: «Мам, навошта табе сода, калі ёсць розныя экалагічныя [сродкі]», — распавяла жыхарка Друскінінкая. Яна рада бязвізу. У Беларусі ў яе ёсць блізкія, з якімі яна сябруе 40 гадоў сем’ямі. Два гады яна іх не бачыла. Сама яна працуе ў санаторыі. Яна хацела б, каб для беларусаў адкрылі бязвіз у Літву. Напрыклад, яе сяброўка хацела б выехаць на лячэнне, але пакуль не можа атрымаць візу.

— Ведаеце, псаваць сабе нервы ў такім узросце — навошта? — кажа яна аб увядзенні і зняцці абмежаванняў. — Вядома, нейкую дробязь буду купляць. У вас добрыя крэмы. І шампунь таксама. Я карыстаюся «Бялітай». У вас фірменны магазін — у мяне нават ёсць картка.

Гродзенцы вывозяць паліва?

Пасля 11.00 7 траўня можна было заўважыць і беларускія аўтамабілі, якія паехалі ў бок мяжы: Volkswagen Passat B4, Volkswagen Passat B5. Лічыцца, што з-за вялікага бака менавіта ў іх зручна вывозіць салярку.

Паводле інфармацыі Hrodna.life, «чаўнакі», якія жылі за кошт вывазу саляркі, узрадаваліся зняццю абмежаванняў па выезду праз наземную мяжу.

«У стары „пасат“ улазіць амаль 100 літраў саляры, паліва там [у суседзяў] у два разы даражэй было заўсёды, таму выгадна ездзіць сюды літоўцам і палякам, каб закупіцца салярай для сябе або на продаж, накупіць тут „Купалінкі“ і лекаў, там загнаць або насіць самому. А нашым — зарабіць на салярцы там, зліць яе, назад прывесці парашкоў пару, кавы пару пачкаў, шакаладак і прадаць з наварам па пару рублёў знаёмым», — распавяла крыніца рэдакцыі.

Чытайце таксама:

• «З нагоды наплыву ёсць сумненні». Ці вернуцца замежнікі ў бязвізавы Гродна
• Без віз. Што адбывалася ля візавага цэнтра ў Гродне пасля адмены «жывой чаргі»