«Захаваць асколак старой культуры». Гродзенец купіў 90-гадовы драўляны дом, каб аднавіць і жыць у ім

Аляксандр Лабанеўскі апошнія 30 гадоў жыве і працуе ў Мінску. У канцы 2018 года ён вырашыў вярнуцца ў родны Гродна і купіў у цэнтры горада стары драўляны дом. Гарадскія ўлады такія дамы зносяць, а ён вырашыў аднавіць 90-гадовую пабудову і плануе ў будучыні там жыць.

Аляксандр па працы аб’ездзіў многія гарады свету, але яго заўсёды цягнула ў родны Гродна, дзе ён правёў дзяцінства і юнацтва. У лістападзе 2018 года ён купіў сабе стары дом на вуліцы Рабочай.

«Гэта гістарычны цэнтр Гродна, тут свая асаблівая атмасфера, якая пазітыўна вылучае наш горад, — распавядае Аляксандр. — Мы шукалі пабудову менавіта ў старой частцы горада. Мне вельмі падабаецца Гродна, ён найлепшы ў Беларусі. Я лічу, што ў ім ёсць унікальнае спалучэнне гістарычнасці, дзяржаўнасці і культуры. Разам з тым характэрная рыса месца — рэльефнасць і візуальная моц ракі. Усё гэта надае гораду ўнікальныя характэрныя рысы. Гэта і прыцягвае сюды турыстаў».

Будавалі на вякі

Каля дома Аляксандра з аднаго боку — рака Гараднічанка, з другога — жвіровая пясчаная дарога, якая вядзе да Нёмана. Дом — драўляны з каменным падмуркам. Пабудова для сваіх гадоў яшчэ добра захавалася, нягледзячы на ​​тое, што гадамі ёй практычна ніхто не займаўся.

«Дом будаваўся відавочна багатым чалавекам. Трохметровыя столі, дыхтоўныя перакрыцці і сцены. Каменны падмурак па стылі падобны да падмурка замка — такія ж камяні і таўшчыня сцен больш за метр. Вышыня падмурка з боку ракі больш за тры метры, а цокальны паверх з двух пакояў выкананы па старадаўняй тэхналогіі скляпеністых перакрыццяў. З-за гэтага сам дом трохі нагадвае замак — відаць, што людзі будавалі на стагоддзі».

Месца сілы

Мясцовыя жыхары кажуць, што жыццё абышлася з домам жорстка. Спачатку тут жыў святар, якога рэпрэсавалі ў канцы 1930-х гг. Потым пабудова пабачыла неаднаразовыя змены ўлады.

«І што, хочаце сказаць яна не перажыве 21 стагоддзе, перыяд росквіту нашай дзяржаўнасці? Я думаю, няправільна зносіць такія пабудовы, бо дом, які мае рысы падобныя да замкавай архітэктуры, узмацняе гістарычнасць і аўтэнтычнасць гэтага месца. Пры гэтым мы часта кажам пра нашую гістарычную спадчыну, пра неабходнасць захоўваць нашы карані, пра тое, што трэба вярнуцца да ўласнай культуры і захоўваць ідэнтычнасць».

Аляксандр адзначае, што на вуліцы Рабочай і па набярэжнай ракі ёсць і тыя хаты, за якія нам павінна быць сорамна. Яны дрэнна прыстасаваныя да жыцця, выглядаюць як адрыны. Але некаторыя з іх можна выратаваць і паказваць турыстам, якія, дарэчы, рэгулярна ходзяць па вуліцы Рабочай цэлымі групамі, разглядаюць ландшафт і дамы, што засталіся ў якасці сведак гісторыі.
Аляксандр кажа што зона набярэжнай пад двума старадаўнімі замкамі - гэта месца сілы.

Свой дом Аляксандр пастараецца пакінуць у тым выглядзе, у якім ён захаваўся. Заменіць толькі элементы, якія прыйшлі ў непрыдатнасць за 90 гадоў і ўпарадкуе тэрыторыю.

«Праблема некаторых старых дамоў у тым, што яны не дагледжаныя з боку гаспадароў, не падключаны да гарадскіх сістэм жыццезабеспячэння і не маюць уладкаваных пад’язных шляхоў. Быццам людзі жывуць і трэба нешта рабіць. А наогул наш горад валодае ўнікальнымі асаблівасцямі, якія ствараюць яго асаблівую адметнасць, я б сказаў, зачараванне. Я ўпэўнены, што трэба захоўваць тое, што вылучае яго ў гістарычным, рэльефным і ландшафтным плане. Усё гэта трэба цаніць і захоўваць».

Гістарычны дом на Рабочай, на думку Аляксандра, спалучае аўтэнтычнасць з магчымасцю праявіць сябе — нешта зрабіць, палепшыць і ўпарадкаваць. «З пункту гледжання людзей і будучыні, гэта магчымасць захаваць асколак старой культуры, старых падзей. Гэта як бы сувязь часоў… Сюды часта водзяць турыстаў, тут ёсць на што паглядзець. Старыя дамы дазваляюць ім вобразна ўявіць, што тут было, фантазійна ажыццявіць падарожжа назад у мінулае. Мне здаецца, трэба захаваць гістарычныя пабудовы, якія яшчэ можна выратаваць».

Не толькі для сябе, але і для нашчадкаў

Над аднаўленнем дома Аляксандр працуе з жонкай і сябрамі. Імкнуцца рабіць усё сваімі рукамі. Для іх важна, каб пабудова ў будучыні была не толькі іх жыллём, а каб дом прыцягваў увагу гараджан і турыстаў.

«Рэсурсы ў нас невялікія, але мы пастараемся зрабіць як трэба. Што робіць любы гродзенец у выхадныя дні? Ён ідзе ў стары горад з дзецьмі, з сябрамі, тут прызначаюць сустрэчы і спатканні. Сюды людзей цягне, тут свая атмасфера. Я ўпэўнены, што трэба захоўваць усё, што вылучае Гродна ў гістарычным, рэльефным і ландшафтным плане. Важныя разуменне і дапамога з боку дзяржавы. Толькі агульнымі намаганнямі можна захаваць унікальную гістарычнасць нашага горада. Мы робім гэта не толькі для сябе, мы захоўваем гісторыю для нашчадкаў».