Спадчына

Беларускае лега, родны дзэн і традыцыйны абярэг. Ірына Новік расказала, чым яе зачаравалі саламяныя павукі і як іх рабіць

Саламяныя павукі запаўзлі ў маё жыццё толькі сёлета, але літаральна захапілі ў палон. Зараз павук ёсць у кожным пакоі майго жытла і ўжо мала засталося сяброў, хто б не атрымаў павука ў падарунак. Гэтыя абярэгі сталі першай з’явай, што абудзіла мой інтарэс да жыцця падчас цяжкага дэпрэсіўнага перыяду. Ухапіўшыся за саламяную павучыную лапку і павуцінку спрадвечнай традыцыі я крок за крокам вяртаюся да жыцця. Не магу трымаць такі скарб у таямніцы — праз канал «Тётя Ира разрешила» дзялюся з усімі. Як у нас дома казалі: «Можа не паможа, але і не зашкодзіць».

Што за штукі - саламяныя павукі?

Гэта канструкцыя з саломінак, нанізаных на нітку. Яна збіраецца ў аб’ёмныя фігуры. Аснова любога павука — актаэдр ці васьміграннік. Па-простаму яго часта называюць ромбам. Таму самыя простыя павукі - рамбічныя. З ромбаў і паўромбаў можна скласці піраміду. Праз тое другі від павукоў - пірамідальны. Вось і ўся тэорыя. Далей да сэнсу.

Навошта рабілі павукоў?

Павук — гэта абярэг. Яго задача — злавіць ўсё злое, што нейкім чынам патрапіла ў ваша асяроддзе. Злыя думкі, крыўды, плёткі, цяжкія развагі ці страшныя сны — ўсё гэта павінна заблытаццца ў саламяным павуцінні. То бок, саламяны павук — наш аналаг лаўца сноў, толькі з шырэйшым профілем абясшкоджвання.

Зрабілі павука — і што далей?

Мабыць, нашы продкі ведалі, што доўга трымаць накоплены негатыў не варта. Ні ў сабе, ні ў саламяным павуку. Таму перыядычна павукоў спальвалі. Такім чынам знішчалі ўсё злое. І далей жылі ў чыстай прасторы ды рабілі новага павука.

Калі іх рабілі?

Часцей за ўсё — узімку, да Калядаў. Але вядома, што і да Пасхі таксама рабілі павукоў. А яшчэ павукі маглі быць вясельнымі ці прымеркаванымі да народзінаў дзіцяці. Гэта я пра што? Калі хацелі - тады і рабілі павукоў. Абмежаванні былі хіба ў часе. Бо калі прыходзіла пара працаваць у полі, было не да забаваў. Не тое, што доўгімі зімовымі вечарамі.

Хто рабіў павукоў?

Мая старэйшая каляжанка, што вырасла ў вёсцы, расказала: часцей за ўсё рабілі павукоў… дзеці. Бо дарослыя займаліся больш сур’ёзнымі справамі - пралі, ткалі, рабілі нешта па гаспадарцы. А вось для малых павукі былі такім сабе беларускім Lego. Памагалі дзецям бабулі ці дзядулі.

Педагогі пацвердзяць, што праца з саломкаю, голкай і ніткаю развівае дробную маторыку, а працэс зборкі лінейных аб’ектаў у аб’ёмныя фігуры фармуе прасторавае мысленне. Калі думаеце пра пра цацкі-развівашкі для падгадаваных дзяцей — не ігнорце беларускіх саламяных павукоў.

Як любая творчая праца, выраб павукоў - гэта палёт фантазіі, засяроджанасць на працэсе і радасць ад атрыманага выніку. А яшчэ — той самы беларускі дзэн, які ў наш час так так цяжка злавіць.

Чытайце таксама: «Павучка ў кожны дом». Ганна з Гродна вучыць рабіць саламяных павукоў - таму што яна беларуска

Што падрыхтаваць да вырабу павука?

Салому трэба замачыць у гарачай вадзе найменш на паўгадзіны. Тады яна не будзе расколвацца па тарцах.

Апроч саломы спатрэбяцца ніткі, цяжкая голка (іх раней называлі шаршаткамі) і нажніцы. Ніткі лепш браць не самыя тонкія, каб не рэзалі тарцы саламінак.

Дэкорам для павука могуць стаць кутасы ці пампоны з нітак, пацеркі з фасолі, сухія галоўкі маку, сухацветы ці птушыныя пёркі. Таксама ўпрыгожвалі павукоў саламянымі фігуркамі - але гэта патрабуе больш высокага майстэрства.

Нарэшце — практыка

Саломку рэжам на роўныя кавалкі, прыкладна па 4−5 сантыметраў. На адзін актаэдр патрэбна 12 саломінак. Уцягваем у голку доўгую нітку, каля метра. Вузел не завязваем. Нанізваем на нітку 4 саломінкі, дацягваем іх да канца ніткі, пакінуўшы край ў 4−5 сантыметраў. Злучаем саломінкі на нітцы ў квадрат і фіксуем гэту фігуру вузельчыкам. Нітку не адрэзваем.

Нанізваем на яе астатнія 8 саломінак і раскладваем іх па дзве трохкутнікамі пры кожным баку квадрата. Край ніткі завязваем за той самы ражок, дзе фіксавалі квадрат.

Далей трэба замацаваць кожны трохкутнік. Трэба пракруціць праз квадрат адзін з іх, а потым тое самае зрабіць з супрацьлеглым. Наступны крок — злучыць супрацьлеглыя трохкутнікі вяршынямі і звязаць кароткімі кавалкамі ніткі. Вось і атрымаўся актаэдр — самы маленькі беларускі павучок.

Далей робім такія ж ці іншыя памерам актаэдры і злучаем разам, як падказвае фантазія.

Лепш раз пабачыць, чым сто разоў прачытаць

Калі вы з тых, каму больш зразумела вучыцца «з рук», то прыходзьце ў госці да Цёці Іры на Youtube. Там ёсць плэйліст з майстар-класамі па саламяных павуках. Глядзіце відэа, захоўвайце спакой і рабіце павукоў.

Падзяліцца

Апошнія запісы

«Пабачыць Гродна — і памерці». Як наш горад стаў міжваеннай «сталіцай самагубцаў»

У міжваенны час Гродна набыло незвычайную славу. Горад стаў месцам прыцягнення незвычайных турыстаў - тых,…

21 лістапада 2024

«Нармальны быў гастраном — цяпер там прадаюць шпалеры». Ці хапае крамаў у цэнтры Гродна?

Ці хапае ў цэнтры Гродна прадуктовых крам? Спрэчкі наконт гэтага выклікала адкрыццё на перакрыжаванні Савецкай…

21 лістапада 2024

Дзе арганізаваць святочную фотасесію? Гродзенскія студыі ўжо падрыхтавалі навагоднія лакацыі

Прыбраныя ялінкі, свечкі, навагоднія вянкі і гірлянды, аксаміт, светлы ці цёмны фон на выбар. Гродзенскія…

19 лістапада 2024

«Перад выбарамі - спрыяльны час для петыцый». Як прымусіць чыноўнікаў вырашаць праблемы і чаму новая пляцоўка «меркаванне.бел» для гэтага не пасуе

Улады стварылі новую платформу “меркаванне.бел”. Яе пазіцыянуюць як анлайн-пляцоўку, на якой кожны зможа ў вольнай…

15 лістапада 2024

«У Гродне жывуць тыя яшчэ „шалёныя імператрыцы“». Стваральніца брэнда Krikate расказала, як дабралася да парыжскага тыдня моды

Калекцыя адзення гродзенкі Кацярыны Карлацяну дэбютавала гэтай восенню на Парыжскім тыдні моды. А пачыналася ўсё…

14 лістапада 2024

«Першы прыбытак патраціў на станок». Гродзенец у школе выточваў біты, а ў 27 гадоў адкрыў сваю вытворчасць мэблі

Гродзенец Раман Нагула амаль паўжыцця працуе з дрэвам. Школьнікам ён пачынаў з бейсбольных біт, а…

13 лістапада 2024