Чацвёра гродзенцаў з інваліднасцю паўдзельнічалі ў мінулым годзе ў навучальным праекце «Інклюзіўны барыста». Але аказалася, што на працу ўладкавацца яны не могуць. Мы запыталіся ў кавярняў і саміх барыста, чаму так адбываецца.
«Інклюзіўны барыста» — гэта сацыяльны праект, які прыдумаў вядомы вазочнік з Ліды Аляксандр Аўдзевіч. Ідэя ў тым, каб навучыць варыць каву людзей з інваліднасцю і такім чынам дапамагчы ім знайсці занятак. Праект прайшоў у многіх абласных і раённых цэнтрах Беларусі.
У Лідзе адбыўся першы выпуск школы інклюзіўнага барыста
Гродзенцы Дзмітрый і Аксана паўдзельнічалі ў праекце. У Дмітрыя 3-я група інваліднасці па ДЦП, Аксана перасоўваецца на інвалідным вазку.
Дзмітрый прызнаецца, што любіў звычайную каву з крамы. Любіць яе і зараз. Але вучыцца майстэрству барыста і знаходзіцца ў кампаніі яму было цікава.
Абодва ўжо былі знаёмыя з Сашам Аўдзевічам і сачылі за яго дзейнасцю. Так і даведаліся аб праекце. Падалі заяўку, прайшлі ў групу. Іх тры дні вучылі гатаваць каву: так яны атрымалі асновы.
«Грамадства да нас не гатова»
Тэарэтычна, цяпер яны могуць вучыцца далей ужо працуючы ў кавярнях. На практыцы ўсё аказалася больш складана. Гродзенцы кажуць, што грамадства да інклюзіўных барыста не гатова — і працадаўцы, і кліенты.
— Нас наогул не хочуць браць на працу. Я б з задавальненнем пайшла б на барыста ў якую-небудзь кавярню. Вось, паглядзіце, у многіх гарадах гэтыя курсы прайшлі. А дзе пункты адкрыліся? Калі б Саша [Аўдзевіч — аўт.] адкрыў кропку тут, у Гродне, я б пайшла, — кажа Аксана.
Каву ад інклюзіўных барыста можна пакаштаваць у Гродне
Яна нагадвае, што калі на працы ёсць людзі з інваліднасцю, падаткі будуць меншымі. А яшчэ лічыць, што паглядзець на такога барысту прыйдзе шмат хто.
— Я наогул не магу ўладкавацца на працу, хоць у мяне вышэйшая эканамічная адукацыя. Я б пайшоў хоць нават вартаўніком, дворнікам. А не бяруць. Спрабаваў уладкавацца ў спартыўную школу «Нёман», там адказалі, што дырэктар сказала з інваліднасцю не браць, — кажа Дмітрый.
Яго пенсія — 200 рублёў. Праца барыста была б добрай дапамогай. У цэнтры занятасці ён стаіць на ўліку два гады. Яму паказваюць вакансіі, але па месцы найму адказваюць, што яна ўжо занятая. Або што ён не падыходзіць «паводле іх стандартаў».
Што ў іншых гарадах?
— Кожны, хто ішоў «на барыста», разлічваў на нейкае працоўнае месца. Праект добры, вясёлы, класны. Сашу рэспект. Але чакалі большага. А што далей? — пытаецца Аксана.
Дзе ў Гродне набыць каву ў свой кубак (са зніжкай і без)
Калегі па курсах з іншых гарадоў кажуць, што сітуацыя падобная. Працоўнае месца атрымала ў Лідзе інклюзіўны барыста Наталля Астаніна. У Магілёве адкрылася інклюзіўная кавярня, якую адкрылі трое вазочнікаў. Хлопцы арэндавалі плошчы ў гандлёвым цэнтры і арганізавалі там мабільны пункт продажу кавы, атрымаўшы льготы ад дзяржавы. Больш навінаў пра інклюзіўных барыста няма.
«І без інваліднасці складана працаваць»
Людміла Жых, гаспадыня кавярні «Просто кофе», распавяла, чаму ў інклюзіўных барыста мала шанцаў: у кавярнях мала месца для вазочнікаў і іх праца эканамічна невыгодная. З-за высокай арэнды ў кавярнях звычайна малыя плошчы. Больш за тое, выжываюць кавярні, дзе за стойкай і на кухні працуюць самі гаспадары.
Барыста з хваробамі накшталт ДЦП або сіндромам Дауна таксама наўрад ці прымуць на працу. Таму што ў гэтай працы важная хуткасць і манеўранасць.
Мікіта Месяц з кавярні «Проходная» называе тыя ж прычыны. У іх за стойкай больш месца, але каб патрапіць у кавярню, трэба пераадолець два рады прыступак. Пандус паводле яго падлікаў каштуе 1000 еўра, а дзяржава не дапаможа яго ўсталяваць.
Уладальнік кажа, што і без інваліднасці складана працаваць: трэба цэлы дзень хадзіць, прымаць заказы са столікаў, гатаваць каву, разносіць яе. Але людзі з інваліднасцю могуць паспрабаваць уладкавацца ў месцы, дзе рыхтуюць «coffee to go». Гэта значыць, барыста на месцы рыхтуе каву і аддае яе.
Падобна на тое, гэта адзіная магчымасць для інклюзіўных барыста атрымаць працу. Альбо прыйдзецца адкрыць сваю ўстанову.
Гродна — беларуская сталіца кавы. 5 аргументаў «за» ад экспертаў
Падрыхтоўка інклюзіўных барыста праводзілася ў рамках праграмы «Вучыцца каб дзейнічаць». Гэты праект фінансуецца са сродкаў Еўрапейскага Саюза і DVV International. Мэта праекта — спрыяць рэалізацыі права на адукацыю напрацягу ўсяго жыцця і прасоўваць грамадзянскі ўдзел.
