Выказваць сваю пазіцыю, абмяркоўваць праблемы адкрыта і быць сумленным перад сабой і іншымі. Такія парады тым, хто хоча мяняць Гродна да лепшага, далі ўдзельнікі дыскусіі «Права на горад. Інклюзія». У Цэнтры гарадскога жыцця, 11 сакавіка, веласіпедысты, мамы, вазочнікі і ўладальнікі бізнесу распавялі, як рэалізаваць сваё права на даступны горад, не зважаючы на складанасці і праблемы з інфраструктурай.
Выступіць запрасілі людзей, якія займаюць актыўную пазіцыю ў сацыяльным жыцці горада. Вёў дыскусію Андрэй Віктараў.
Спікерамі былі: журналістка і мама Вольга Камягіна, лідарка валанцёрскай групы «Крок насустрач» і актыўная ўдзельніца праекта «Антыбар'ер» Ганна Яшына, уладальнік кавярняў «Наша Кава» і «Sprava» Зміцер Захарка, пераможца конкурсу «Неўская Краса-2019» і намеснік старшыні Асацыяцыі інвалідаў-вазочнікаў Гродна і Гродзенскай вобласці Аксана Якуцэвіч, сябра праўлення ГА «ВелаГродна» і маладая мама Юлія Каляда.
Правам на горад трэба ўмець карыстацца
У Юліі Каляды з «ВелаГродна» велізарны досвед зносін з чыноўнікамі ў адстойванні свайго «права на горад». Яна нават навучылася атрымліваць ад гэтага кайф.
Чытайте таксама: У Гродне прынялі Канцэпцыю развіцця веларуху да 2030 г.
«Хоць права на горад ёсць у кожнага, літаральна адзінкавыя жыхары Гродна выкарыстоўваюць яго. Гэта вельмі маленькая група людзей, для якіх ўплыў на горад — гэта хобі, якое дае асалоду. Я адношу сябе да іх. Гэта значыць, для мяне гэта хобі і я рэальна ад гэтага кайфую».
Шэсць гадоў існавання «ВелаГродна» і іх барацьбы за безбар’ернае асяроддзе далі вынікі.
«Калі я гуляю як маладая мама з дзіцячым вазком, я разумею, што сама сабе за гэты час забяспечыла камфорт і зручнасць, таму што я гуляю часта па тых жа маршрутах у цэнтры горада, па якіх ездзіла».
Як жыць у горадзе з «маленькім чалавекам»
Вольга Камягіна працягвае «мамскую» тэму і кажа, што даступнае асяроддзе для мамы з дзіцем — гэта і тратуары, і дарогі, і месцы, дзе можна быць з дзецьмі. Акрамя таго, у дзіцяці ёсць патрэбы: яго трэба пераапрануць, пакарміць.
Другая праблема для мамы з дзіцячым вазком — прыступкі. Асабліва, калі адразу пасля іх дзверы, што, згодна з правіламі пажарнай бяспекі, павінны адкрывацца вонкі.
Падчас дэкрэта Оля абыйшла шмат устаноў і зразумела: каву можна папіць толькі ў «Нашай каве», таму што туды можна заехаць, а паесці можна толькі ў «Вялікім буфеце», таму што туды можна падняцца.
Нязручнасці мамам і дзецям ствараюць і ліўнёўкі, часта не закрытыя кратамі, і вузкія ходнікі ў цэнтры.
«Калі перад табой з’яўляецца дзіцячы вазок, то ты разумееш — тваё жыццё ў горадзе раптам стала праблематычным».
Што з гэтым рабіць, Вольга не ведае.
«Можа, пара ўжо адыходзіць ад парадаў і займацца справамі? Мне здаецца, трэба ў СМІ, у сацыяльных сетках, рабіць вобраз мам і тат больш бачным і казаць аб праблемах адкрыта».
Даступнасць кавярні - «трохі выпадковасць»
Зміцера Захарка, уладальніка кавярняў «Наша кава» і «Справа», запрасілі, бо ў яго кавярні праходзіла гродзенская частка праграмы «Інклюзіўны барыста». У яе рамках людзі з інваліднасцю маглі на экспрэс-курсах авалодаць прафесіяй барыста. Праўда, аказалася, што ўладкавацца ў кавярню ім вельмі складана — месца проста не прыстасавана для работы вазочнікаў.
«У „Справе“ мы праектавалі два туалеты, адзін з іх спецыяльна з больш шырокімі дзвярыма, больш памерам. Мы не паставілі пакуль поручняў і не тэсціравалі, ці пройдзе ў дзверы вазок, але па нарматывах павінна прайсці», — кажа Зміцер.
Мамы з дзіцячымі вазкамі ў кафэ Зміцера прыходзяць і часта бяруць каву з сабой, а вось госці на інвалідных вазках бываюць рэдка. У «Справу» яшчэ і не так проста патрапіць з-за высокіх прыступак з боку вуліцы Маставой. На пытанне з залі, ці змог бы ён ўзяць людзей з інваліднасцю на працу, адказвае:
«Як чалавек — так, як працадаўца — мне складана вырашыць гэтае пытанне. Калі „Нашу каву“ ўзяць, то я бачу складанасці. Там мала месца. І, наогул, барыста — гэта цяжкая праца. Гэта дзіўна будзе — проста зрабіць так толькі дзеля самога факта».
Прыгажуня на вазку стала рэвізорам
Больш пра даступнасць горада расказала пераможца конкурсу прыгажосці сярод вазочніц Аксана Якуцэвіч.
«10 гадоў таму безбар’ерка была ніякая. Зараз робіцца ўжо лепш. Але пытанне ўсё роўна актуальнае. Ёсць недапрацоўкі і рэальныя праблемы. Мне па горадзе перасоўвацца вельмі складана. Два гады таму я на „Рэмбыттэхніцы“ патрапіла колцам у выбоіну і перакулілася на бок — у мяне быў пералом сцягна, паўгода я па лякарнях, аперацыя».
Чытайце таксама: «Пачалі на вуліцы пазнаваць». Аксана Якуцэвіч пра перамогу на конкурсе прыгажосці, інклюзіўнасць і догляд за сабой
Калі Аксана дамаўляецца з сябрамі выпіць кавы, то трэба загадзя прадумваць маршрут, выбраць ўстанову. «Куды пайсці» застаецца галоўным пытаннем.
«Возьмем «H2O». Добра, там зрабілі пандус, а ў туалет туды па прыступках уніз трэба ныраць, так? Сядзіш і думаеш: «А можа кавы не піць? Можа пора уже дадаму ісці? «Возьмем раён Горкага. Куды схадзіць? «Old City», «Хані-Кабані» — там усё добра, але там таксама прыступкі і яшчэ да іх трэба пад’ехаць, кафэ «Рамантыка» — ёсць пандус, але да туалета зноў прыступкі, туды на вазку таксама ніяк. Усё вельмі складана».
Зараз Аксана выступае ў сацыяльных сетках у ролі рэвізора.
«У мяне там шмат інфармацыі. Неяк хочацца дастукацца да грамадскасці. Я веру, што будзе нейкі рух. Калі мы будзем проста маўчаць, нічога не зменіцца».
Інклюзія — гэта не толькі безбар’ернае асяроддзе
«Я не люблю, калі мяне просяць пра нешта распавядаць. Яшчэ менш я люблю, калі мяне просяць распавесці што-небудзь пра інклюзію», — кажа лідарка валанцёрскай групы «Крок насустрач» Ганна Яшына.
«Я ўжо шмат гадоў спрабую вывучаць інклюзію з пункту гледжання стэрэатыпаў, ўзаемадзеяння, інтэграцыі. У валанцёрскай групе „Крок насустрач“ мы займаемся сацыялізацыяй людзей з інваліднасцю і без інваліднасці. Стараемся разбірацца, як нам разумець адзін аднаго лепш, што нам перашкаджае ўзаемадзейнічаць».
Чытайце таксама: Даступнае асяроддзе, вандроўкі і сацыялізацыя: як у Гродне людзі з інваліднасцю разам вырашаюць праблемы
Ганну хвалюе пытанне працы для людзей з інваліднасцю. ім звычайна цяжка працаўладкавацца.
«Вельмі рэдка кажуць пра тое, чаму так адбываецца, што на самой справе гэтыя праблемы значна глыбей. Людзям проста не хапае адукацыі, — кажа Ганна. — Мне складана самаразвівацца. Я сутыкнулася з тым, што да людзей з інваліднасцю досыць нізкія патрабаванні. Але мне, як і кожнаму чалавеку, хочацца станавіцца лепш».
Аня кажа, што варта прадумваць, як адукацыйныя праграмы рабіць даступнымі. А яшчэ яна лічыць, што трэба быць больш сумленнымі.
«Талерантнасць — гэта добра. Але часам людзі без інваліднасці баяцца пакрыўдзіць або сказаць нешта няправільна. У выніку не падымаюць тыя праблемы, якія трэба падымаць. Не варта баяцца, трэба размаўляць, ўзаемадзейнічаць адзін з адным. І тады будзе нешта змяняцца і зрушвацца».
Аня пастаянна сутыкаецца з пасіўнасцю людзей з інваліднасцю. Калі і прыходзяць людзі, якія хочуць гэтым займацца, то гэта, у асноўным, людзі без інваліднасці.
«Пакуль мы самі не будзем казаць, што нам трэба, за нас будзе казаць нехта іншы, хто, магчыма, не разумее да канца. З іншага боку, я ўвесь час маю зносіны з людзьмі без інваліднасці. І часта сутыкаюся з праблемамі. Не таму, што мяне не разумеюць, а таму што я выдатна разумею, што ў нейкіх момантах людзям без інваліднасці складана ўзаемадзейнічаць са мной. Мы можам з сябрамі хадзіць 2 гадзіны шукаць нейкае кафэ, куды можна заехаць. Але я выдатна разумею, што я застануся дома, і яны зойдуць у любое».
Аня лічыць, што здаровым людзям таксама цяжка ўдзельнічаць у гэтым працэсе, што трэба адкрыта казаць з якімі складанасцямі сутыкаюцца і тыя і іншыя.
«Я за тое, каб людзі без інваліднасці нам дапамагалі. Добра, што ёсць людзі, якія гэтым цікавяцца, але вось запыт асноўнай павінны падаваць мы самі. Таму што інакш нічога не здарыцца «.
У канцы дыскусіі Андрэй Віктараў падвёў вынік:
