Распрацоўшчыкі генплана прапануюць перагледзець межы гістарычнага цэнтра Гродна: у яго могуць уключыць Новы Свет?

Пра перспектывы развіцця Гродна ў бліжэйшыя 10 гадоў казалі 20-га снежня падчас прэзентацыі генплана горада. Яго падрыхтоўка ішла некалькі гадоў. Зараз дакумент вынесены на грамадскае абмеркаванне, якое будзе доўжыцца да 11 студзеня 2019 года.

Генплан Гродна ў гарвыканкаме прадстаўлялі распрацоўшчыкі з «БелНДІПгорадабудаўніцтва». Спецыялісты адзначылі, што межы гістарычнага цэнтра Гродна будуць мяняцца, бо ўжо ёсць заказ на новыя ахоўныя зоны. Пакуль гэта ўсё не зафіксавана, гісторыкі і ініцыятыўныя грамадзяне могуць уносіць свае прапановы для генплана.

Лапеха: «Гарадскія ўлады павінны праяўляць больш ініцыятывы»

Краязнаўца Ігар Лапеха прапануе ўключыць у межы гістарычнага цэнтра раён Новага Света і раён былой забудовы Настаўніцкай калоніі, дзе большасць пабудоў - драўляныя.

«Да гэтага часу пабудовы ў Новым Свеце не ўключаны ў спіс гісторыка-культурных каштоўнасцяў, — гаворыць Ігар Лапеха. — Квартал у межах Горкага-Астроўскага-Міцкевіча-Дзяржынскага трэба абавязкова ўключыць у ахоўную зону — унесці ў межы гістарычнага цэнтра. Туды ж уваходзяць вуліцы Бялінскага, Рэйманта, Славацкага, Ватуціна і іншыя. Гэта чыста візуальная логіка. Тут нават гісторыкам можна не пісаць, яны гэта ўжо даўно зрабілі на карце, якая суправаджае генеральны план, дзе пазначаныя каштоўныя пабудовы. Гэта дома пачатку 20 стагоддзя ў стылях рускага і польскага мадэрна і канструктывізму 1920-х гг «.

[irp posts="98 358″ name=" Новы Свет — гэта наша гісторыя". Чытачка распавядае пра сваю сям’ю, якая жыве на Міцкевіча больш за 100 гадоў"]

Тое ж самае краязнаўца прапануе зрабіць з вуліцай Віленскай, Лермантава, Мядовай, Чкалава, Асіпенкі і Зерневай, дзе драўляныя пабудовы фактычна не ахоўваюцца.

«Гэты раён таксама не ўключаны ў ахоўную зону гістарычнага цэнтра Гродна, але ён павінен быць там. Ёсць асобныя выпадкі ўключэння дамоў у ахоўны спіс: драўляныя дамы на Мядовай і, напрыклад, дом Вагнера на Дзяржынскага», — дадаў Лапеха. Праўда, у выпадку Мядовай дом унеслі ў спіс па ініцыятыве ўладальніка, а Лапеха лічыць, што больш ініцыятывы павінны праяўляць гарадскія улады.

[irp posts="90 368″ name="Фотафакт: Новы свет пазбавіўся чарговага старога дома"]

Гарадскія ўлады да надання гістарычнага статусу драўляным пабудовам у раёне Новага Света ставяцца скептычна. Галоўны архітэктар Гродна Дзмітрый Вабішчэвіч адзначае, што драўляныя пабудовы выратаваць праблематычна. З яго слоў, гісторыкі і Гроднаграмадзянпраект ужо ўносілі ў Мінкульт свае прапановы па гэтых раёнах, але зменаў не адбылося.

Гісторыкі прайгралі Новы Свет?

Гісторык Мечыслаў Супрон сам жыве ў драўляным доме міжваеннага перыяду, але адзначае, што з забудовы Новага Света і Настаўніцкай калоніі ўжо мала што можна ўнесці ў спіс гісторыка-культурных каштоўнасцяў.

«Сёння ўключэнне цэлага раёна Новы Свет немэтазгодна. Больш-менш каштоўныя дамы раскіданыя тут на вялізнай тэрыторыі. Асабнякі пачатку 20 стагоддзя суседнічаюць з прыватнымі дамамі савецкага часу, якія не прадстаўляюць якой-небудзь каштоўнасці, — кажа Мечыслаў. — Яшчэ гадоў 20 таму гэты раён меў шанец стаць сапраўднай разыначкай для турыстаў, але „дзякуючы“ гарадскім уладам мы страцілі найбольш каштоўныя будынкі: „Гарачы хлеб“, дом доктара Беклямішава, дом Астроўскага, пякарню Любэга. Гісторыкі прайгралі Новы Свет у барацьбе з уладамі. Баюся, канчаткова».

[irp posts="86 968″ name=" Гарачы хлеб" як сімвал страт: гродзенцы ўспамінаюць Антоненку і разбурэнне ў Новым свеце"]

Нягледзячы на ​​гэта, Мечыслаў выступае за тое, каб у межы існуючага гістарычнага цэнтра ўключылі вуліцу Міцкевіча, дзе захавалася гістарычная забудова.

«Тут на адносна невялікім прамежку сканцэнтравана некалькі вельмі каштоўных і выключна цікавых драўляных дамоў у стылі рускага мадэрну і міжваеннага перыяду. Што тычыцца Настаўніцкай калоніі, то яна адарваная ад гістарычнага цэнтра і знаходзіцца ад яго на вялікай адлегласці. Лепш там асобныя пабудовы унесці ў спіс гісторыка-культурнай каштоўнасці. Але гэта, мне здаецца, нешта з фантастыкі».

[irp posts="26 843″ name="Шляхам драўлянага Гродна: канструктывізм, мадэрн і проста атмасферныя хаткі, якія ты мусіш пабачыць"]

Мечыслаў Супрон тлумачыць, што ён укладвае ў паняцце гістарычнага цэнтра:

«Гістарычны цэнтр еўрапейскага горада гэта па вызначэнні тая частка, якая гістарычна сфармаваная ў дапрамысловую эпоху. Сучасныя межы гістарычнага цэнтра Гродна прыблізна супадаюць з межамі правабярэжнай часткі горада 11 — першай паловы 19 стагоддзяў. Новы Свет і іншыя падобныя раёны паўсталі ў канцы 19 стагоддзя, гэта значыць у эпоху бурнага прамысловага ўздыму, і таму ўжо не могуць лічыцца гістарычным цэнтрам».