Чаго мы не можам. Галоўны рэдактар пра тое, што зрабіць, каб незалежныя медыі не замаўчалі

Мяне завуць Аляксей Шота, я галоўны рэдактар Hrodna.life. Я хачу расказаць, чаму прафесія журналіста — не самы лепшы выбар, і што дае мне і маёй камандзе сілы і натхненне заставацца ў ёй у любых умовах.

Чаму журналістыка — не самая лепшая прафесія

Галоўны рэдактар — чалавек незаўважны для публікі. Сапраўдныя твары выдання — гэта журналісты, якія заўсёды на перадавой. Я ж працую ў цені і адноснай бяспецы. Не задумваюся, дзе ўзяць бронекамізэльку ці як прабегчы стометроўку хутчэй за амапаўца.

Яшчэ я трэнер у школе журналістыкі. Часта кажу студэнтам, што журналістыка — вельмі кепская прафесія: цяжкая, няўдзячная, канкурэнцыі шмат, а грошай мала. І за працу наўрад ці нехта скажа дзякуй. Значна больш шанцаў атрымаць позву ў суд або застацца без зубоў.

Чаму мы працягваем гэтым займацца

Выбары-2020 паказалі, што я сваю прафесію недаацаніў. Такой салідарнасці ад калег і чытачоў я не адчуваў ніколі. Узрушыў момант, які здарыўся ў самыя цяжкія першыя дні пасля выбараў. Мы тады працавалі амаль суткамі, увечары закрываліся ў рэдакцыі, бо выходзіць пасля 18.00 было проста небяспечна. Але і ў офісе сядзець спакойна было немагчыма: думкі былі толькі пра калег, якія ў гэты ж час рызыкавалі, гойсаючы па напоўненых спецтэхнікай вуліцах.

У адзін з такіх вечароў да нас зайшлі суседзі і прынеслі самае неабходнае: два пакеты ежы, вады, энергетыкаў і некалькі пачак цыгарэт. Здаецца, дробны жэст, але мяне ён крануў надзвычай моцна. У такія моманты побытавай салідарнасці найлепш разумееш, што працуеш не дарма.

За што мне сорамна перад чытачамі

Другі раз я адчуў падобнае, калі затрымалі Руслана Кулевіча. Нам пісалі дзясяткі людзей з Гродна, іншых гарадоў і краін. Яны хацелі падтрымаць нас і даведацца, што з самым хуткім журналістам на ровары. Не меншай была рэакцыя на затрыманне Ірыны Новік.

У такія моманты мне было сорамна перад чытачамі, што мы не можам працаваць яшчэ лепш. З першых паслявыбарчых дзён і тыдняў засталіся дагэтуль нерэалізаваныя тэмы, дыктафонныя запісы, якія мы не паспелі расшыфраваць, героі, пра якіх не паспелі напісаць. Прабачце, што так атрымалася, мы і праўда працавалі на мяжы магчымасцяў.

Чаго мы не можам

Праз месяц Руслан напісаў калонку пра сваё затрыманне. Калі я яе рэдагаваў, у мяне ўзніклі асацыяцыі з ягонымі кнігамі. Там у многіх успамінах прасочваецца гісторыя гета і яго вязняў. Гэтыя словы актуальныя і зараз.

«Калі неяк не так перад немцам прайшоў, то нагайкай білі. Не так паглядзеў - расстрэльвалі. І не толькі яўрэяў. […] Яна выйшла з дома і толькі зірнула праз дрот на гета. Так немец узяў яе і забіў. Яны не лічылі цябе за чалавека. […]. Калі немец павесіў там жанчыну… Я калі ўбачыла гэты язык фіялетавы, то страціла прытомнасць. Ачуняла я ў мужыка на возе. Ён мне тады ляпнуў пад зад, і я пайшла дадому. З таго моманту я перастала па горадзе бегаць», — расказвала на адной з сустрэч Раіса Шымбарэвіч, гераіня кнігі Руслана.

Мы не можам перастаць бегаць па горадзе. Не можам перастаць глядзець шырока адкрытымі вачыма на тое, што адбываецца. Не можам перастаць пісаць і гаварыць пра гэта.

Словы сталай гродзенкі «Яны не лічылі цябе за чалавека», сказаныя пра нацысцкіх акупантаў, добра ілюструюць маё асабістае ўражанне ад сілавікоў. Мне давялося быць на сустрэчы прадстаўнікоў пратэстуючых гродзенцаў з чыноўнікамі. Там я некалькі дзясяткаў хвілін узіраўся ў вочы міліцэйскага начальніка. І пераканаўся — яны не лічаць нас за людзей. І пра гэта мы таксама не можам маўчаць.

Чаму мы просім дапамогі

У такіх умовах кожная праява салідарнасці для нас важная. Кожная, нават дробная дапамога, дазваляе захаваць калектыў журналістаў Hrodna.life, якімі я ганаруся. Мы за некалькі гадоў стварылі адно з найлепшых рэгіянальных медыяў у Беларусі і безумоўна самае пазнавальнае ў Гродне. Калі ласка, дапамажыце яго захаваць.

А яшчэ рэалізоўваць нашу мару — ствараць сапраўды грамадскае медыя, якое б залежыла толькі ад сваіх чытачоў.

Чытайце таксама: Страйк на Hrodna.life. Як пратэстуюць журналісты і як падтрымаць незалежнае медыя