«З жанчынамі ў нас не ваююць?» Яўгенія Даўгая пра тое, як і навошта рабіць бачным жаночы ўнёсак у пратэсты

«З 2020 года я ўчытвалася ў гісторыі жанчын і думала, як бы гэта ўсё аформіць. Разумееце, у нармальных краінах ёсць нейкія свае жаночыя фонды, якія фіксуюць і робяць бачнымі жанчын, што пацярпелі праз сваю грамадзянскую пазіцыю. Я ўпэўненая, што нас гэта таксама чакае. Але пакуль вырашыла збіраць гісторыі, думаю пра кнігу», — расказала для Telegram-канала «Тётя Ира разрешила» Яўгенія Даўгая.

Instagram-старонка «Палітвязынка» сабрала 100 партрэтаў жанчын-палітвязняў разам з іх асабістымі гісторыямі. Гэта першы рэліз праекта журналісткі Яўгеніі Даўгой і мастачкі Ганны Татур. Яўгенія плануе, што неўзабаве з’явіцца сайт з украінскай версіяй праекта, а вынікам працы стане кніга з гісторыямі жанчын-палітвязняў.

«Вы толькі з кветачкамі хадзілі»

Тэма жаночага ўдзелу ў жыцці краіны для Яўгеніі блізкая. «У маёй [дачкі] Сашкі ёсць кніжка „Казкі на ноч для юных бунтарак“, — кажа Яўгенія. — І я думала, што ў нас жа вельмі шмат жанчын сядзяць рэальныя тэрміны, у рэальнай калоніі, у рэальна цяжкіх умовах».

Пры гэтым, па словах Яўгеніі, да гэтага часу можна пачуць, што жанчыны «толькі з кветачкамі хадзілі», а на дзяржрэсурсах часта паўтараюць, што ў Беларусі з жанчынамі не ваююць.

Скрын Instagram-старонкі «Палітвязынка»

Такія выказванні, лічыць Яўгенія Даўгая, абясцэньваюць унёсак жанчын у тыя палітычныя працэсы, якія адбываліся ў Беларусі-2020.

«Я думала пра тое, што варта, вядома, гэта ўсё неяк зафіксаваць і пакінуць нешта, што будзе пастаянна нагадваць. Мне яшчэ здаецца, што такія рэчы як рэпрэсіі нам важна рэфлексаваць самім, замацоўваць неяк у памяці, каб не дапускаць паўтарэння ў будучыні».

Французы былі шакаваныя

Пра сваю ідэю Яўгенія напісала на асабістай старонцы ў Instagram. Ёй адказала беларуская мастачка Ганна Татур, якая цяпер вучыцца ў Францыі ў школе мастацтваў.

«Ганна сказала, што яе вельмі турбуе сітуацыя з беларускімі жанчынамі, і прапанавала зрабіць так: я дзялюся гісторыямі, а яна паспрабуе на паперы намаляваць партрэты. Яна прасіла гісторыю і як мага больш фатаграфій палітвязня. І ўжо сумяшчае вобразы. Я шукала фатаграфіі ў вольным доступе, часам прасіла ў родных палітвязняў».

Скрын Instagram-старонкі «Палітвязынка»

У выніку Ганна пераклала гісторыі на французскую і разам з «папяровым» варыянтам партрэтаў яны сталі мастацкім праектам у яе школе мастацтваў, распавяла Яўгенія.

«Аня сказала, што педагогі былі вельмі кранутыя і шакаваныя тым, што адбываецца з нашымі жанчынамі. Так мы і прынялі рашэнне — маляваць жанчын ужо ў лічбавым выглядзе і апублікаваць іх на якой-небудзь платформе».

Беларуску сядзяць і за тое, што выказалі салідарнасьць з Украінай

Наступнай мэтай праекта было стварэнне сайта на беларускай і ўкраінскай мовах.

«Чаму ўкраінская? Я жыла ў Кіеве з лістапада 2020 года і бачыла неразуменне сярод украінскіх калегаў. Было шмат усмешак пра «кветачкі і лавачкі». Сваёй знаёмай я распавяла, што мне асабіста хацелася б больш салідарнасці сярод украінскіх журналістак, праваабаронцаў, палітычных лідарак у дачыненні да беларусак.

Бо сядзяць абсалютна розныя жанчыны. Мая ўкраінская калега пагадзілася упісацца ў гэта. Але пачалася вайна, праца над сайтам зацягнулася. На дадзены момант мы перавялі на ўкраінскую мову 100 жаночых гісторый і апублікуем іх таксама. Я буду стукацца ва ўкраінскія жаночыя СМІ па гэтым пытанні. У нас жанчыны сядзяць у тым ліку і за тое, што выказалі салідарнасць з Украінай і выступілі супраць вайны".

Скрын Instagram-старонкі «Палітвязынка»

«Стала страшна, што пад шумок вайны нашых жанчын забудуць»

«Калі пачалася вайна, палітвязні сталі сыходзіць на задні план, — распавядае Яўгенія. — Я нават бачыла, што многія беларусы сталі пісаць пра тое, што нашы праблемы не такія ўжо і праблемы ў параўнанні з жахам вайны.

Разумееце, калі ідзе вайна, цішком можна зрабіць рознага лайна. І мне было страшна, што пад шумок вайны нашых жанчын забудуць і будуць яшчэ больш дабіваць".

Беларуская турма — гэта зневажальна для годнасці чалавека

«Вельмі недаацэньваюць у свеце і нават у нас у Беларусі тыя жудасныя ўмовы, у якіх знаходзяцца жанчыны [у зняволенні]. Уяўляеце, толькі раз на тыдзень яны могуць нармальна памыцца ў турмах. Гэта ж прыніжальна для годнасці чалавека. Зняволеныя жанчыны яшчэ і не бачаць сваіх дзяцей гадамі, многіх з іх кідаюць родныя і мужы. І гэтая прымусовая праца ў калоніях.

Тое, што праходзяць беларускі цяпер — абавязкова павінна быць зафіксавана ў агульнай рэфлексіі. І, вядома, адчуваеш бясконцы боль за ўсіх жанчын і павагу да іх".

Скрын Instagram-старонкі «Палітвязынка»

«А калі будзе мая мама?»

Каб сабраць 100 гісторый жанчын-палітвязняў Яўгеніі спатрэбілася некалькі месяцаў. Ганна Татур адразу ж іх малявала. З перакладам на беларускую дапамагала Наста Захарэвіч. На ўкраінскі перакладала калега з Украіны. «Дзяўчаты наогул з натхненнем за гэта ўзяліся», — кажа Даўгая.

Інфармацыю пра палітвязняў Яўгена ў асноўным знаходзіць у адкрытых крыніцах. Калі гэтага мала, звязваецца з роднымі і блізкімі жанчын. Калі праект з’явіўся ў Instagram, то людзі сталі самі звяртацца да аўтараў.

«Вось зараз на акаўнт напісалі некалькі чалавек, родныя палітвязняў. Яны пытаюцца: «А калі будзе мая маці?», «А калі будзе мая сяброўка?».

Хочацца, каб памяталі гэтыя гісторыі

Галоўная мэта праекта, па словах Яўгеніі - яшчэ раз звярнуць увагу людзей на жанчын-палітвязняў.

«Хацелася б, каб людзі пісалі ім лісты, падтрымлівалі іх, каб памяталі ўсе гэтыя гісторыі. Але, наогул, было б выдатна, каб у будучыні праект перайшоў у кнігу. Але гэта магчыма толькі тады, калі ўсё скончыцца».

Чытайце таксама:

Падзяліцца

Апошнія запісы

«Пабачыць Гродна — і памерці». Як наш горад стаў міжваеннай «сталіцай самагубцаў»

У міжваенны час Гродна набыло незвычайную славу. Горад стаў месцам прыцягнення незвычайных турыстаў - тых,…

21 лістапада 2024

«Нармальны быў гастраном — цяпер там прадаюць шпалеры». Ці хапае крамаў у цэнтры Гродна?

Ці хапае ў цэнтры Гродна прадуктовых крам? Спрэчкі наконт гэтага выклікала адкрыццё на перакрыжаванні Савецкай…

21 лістапада 2024

Дзе арганізаваць святочную фотасесію? Гродзенскія студыі ўжо падрыхтавалі навагоднія лакацыі

Прыбраныя ялінкі, свечкі, навагоднія вянкі і гірлянды, аксаміт, светлы ці цёмны фон на выбар. Гродзенскія…

19 лістапада 2024

«Перад выбарамі - спрыяльны час для петыцый». Як прымусіць чыноўнікаў вырашаць праблемы і чаму новая пляцоўка «меркаванне.бел» для гэтага не пасуе

Улады стварылі новую платформу “меркаванне.бел”. Яе пазіцыянуюць як анлайн-пляцоўку, на якой кожны зможа ў вольнай…

15 лістапада 2024

«У Гродне жывуць тыя яшчэ „шалёныя імператрыцы“». Стваральніца брэнда Krikate расказала, як дабралася да парыжскага тыдня моды

Калекцыя адзення гродзенкі Кацярыны Карлацяну дэбютавала гэтай восенню на Парыжскім тыдні моды. А пачыналася ўсё…

14 лістапада 2024

«Першы прыбытак патраціў на станок». Гродзенец у школе выточваў біты, а ў 27 гадоў адкрыў сваю вытворчасць мэблі

Гродзенец Раман Нагула амаль паўжыцця працуе з дрэвам. Школьнікам ён пачынаў з бейсбольных біт, а…

13 лістапада 2024