«Нічыпарука ведаў увесь горад». Гісторыя доктара, які лячыў людзей у Гродне пры любой уладзе

110 гадоў таму нарадзіўся вядомы гродзенскі доктар Іван Нічыпарук, які ўсё жыццё працаваў у нашым горадзе. Памяць аб ім дагэтуль захоўваюць многія гродзенцы. Гісторыю жыцця Івана Нічыпарука распавяла Hrodna.life яго дачка Ірына.

Іван Нічыпарук нарадзіўся ў вёсцы Лабна-Агароднікі пад Гроднам 9 лютага 1910 года. Пасля Першай сусветнай вайны ён вучыўся ў адной з гродзенскіх школ. У самым пачатку 1930-х паступіў у Віленскі ўніверсітэт імя Стэфана Баторыя.

«У 1930 годзе айцец позна апамятаўся, што хоча паступаць ва ўніверсітэт, і яго швагер на ровары павёз дакументы ў Вільню. Спадзяваўся паспець і паспеў. Бацьку запрасілі на гутарку, нягледзячы на ​​тое, што ён быў праваслаўным. Тады такіх людзей вельмі неахвотна бралі ў ВНУ Польшчы. На сумоўі бацька вырабіў ўражанне і паступіў у прэстыжны універсітэт. Там заўважылі яго веды. Вучыўся ён 6 гадоў, быў паспяховым студэнтам. Пасля вучобы ў 1936 годзе ён вярнуўся ў Гродна са сваёй дзяўчынай Ірынай. Тут ужо жыў яго бацька — мой дзядуля, на вуліцы Леванабярэжнай».

Падчас вучобы ў Віленскім універсітэце, 1930-я гг. Іван Нічыпарук першы злева

Дыплом Віленскага ўніверсітэта, які Нічыпарук скончыў у 1936 г.
Карыкатура на ўніверсітэцкіх выкладчыкаў, якую Нічыпарук намаляваў у 1935 г.

Цудам застаўся жывы

У Гродне Івана Нічыпарука накіравалі на працу ў «шпіталь мейскі» — гарадскую бальніцу на сучаснай вуліцы Камунальнай. Там ён працаваў хірургам да 1939 года.

«Перад самай Другой сусветнай бацьку мабілізавалі ў польскую армію. Ён трапіў у кавалерыйскі полк і іх разбілі немцы ў першыя дні вайны. Бацька распавядаў, што цудам застаўся жывым. Ён вярнуўся ў Гродна. На шчасце, яго не кранула новая савецкая ўлада. Я не ведаю, як ён паставіўся да прыходу камуністаў у верасні 1939 года. Але скажу так — усе прывыкалі да новай улады. Асабліва тыя людзі, якія не збіраліся пакідаць Гродна.

Са сваёй дзяўчынай з універсітэта ён разышоўся і пазнаёміўся з маёй мамай у Гродне. Пры бацьку яна практычна ніколі не працавала, хоць і была таленавітай. Ён цалкам забяспечваў сям’ю сваім заробкам пры любой уладзе».

Іван Нічыпарук падчас вучобы ва ўніверсітэце, 1935 г.
Іван Нічыпарук у польскай арміі, 1939 г.

Лячыў людзей і дапамагаў партызанам

У перыяд нямецкай акупацыі Іван Нічыпарук працягваў працаваць — працаваў у чыгуначнай лякарні.

«Немцы яго не чапалі, лекар пры любой уладзе запатрабаваны. Ён лячыў гараджан, а таксама дапамагаў партызанам. Прыязджала ад іх подвода і бацька пад сена клаў медыкаменты і перавязачны матэрыял. Бацька распавядаў, што неяк немцы прычапіліся да маёй мамы, называлі яе „юдэ“ — яўрэйка. Ён ведаў нямецкую і растлумачыў салдатам, што гэта яго жонка і яна беларуска. Пасля размовы салдаты больш не чапляліся да яе. Ды і бацькі яны ніколі не чапалі».

Гарадзенка Вера Чарнышова ўспамінала, што калі ў 1941 годзе падчас абстрэлу параніла яе бацьку, яго выратаваў Іван Нічыпарук. Бацька да вайны шыў лекару вопратку.

«Хадзіла мама па бальніцах — пераварочвала трупы і ў адным з месцаў здолела знайсці тату, ён быў жывы. Бацьку выратаваў вядомы гродзенскі хірург Іван Нічыпарук, якому тата да вайны шыў вопратку».

Пакінулі працаваць у Гродне

Іван Нічыпарук стаяў ля вытокаў гарадской клінічнай бальніцы № 2, якая размясцілася ў будынку Францішканскага манастыра. Пасля вызвалення горада ў 1944 годзе доктар працаваў там, а пасля быў прызначаны галоўным урачом.

«Айца шкадавалі, камуністы ведалі, што ён жыў да вайны ў Гродне і быў у польскай арміі і чым займаўся падчас акупацыі. Пасля вызвалення імя Нічыпарука было ва ўсіх на слыху ў Гродне. Бацьку ведалі і бедныя, і багатыя, ён усім дапамагаў. Вядома, перад працай у шпіталі яго старанна праверылі, але не асудзілі і пакінулі ў Гродне.

Дзесьці ў 1946 годзе бацьку паставілі галоўным урачом бальніцы. Пасля вайны ён цалкам аднавіў працу ўстановы. Тады ж яму выдзелілі дом на Цітова. Там жыў паляк, які пасля вайны з’ехаў у Польшчу. Але бацька не хацеў жыць у чужым доме і заўсёды марыў пра свой. Таму ў 1949 годзе ён пачаў будаваць свой дом на Чырвонапартызанскай. У пачатку 1950-х мы туды пераехалі. Я ў гэтым доме жыву і сёння».

Дактары гарадской клінічнай бальніцы № 2, 1950-я гг. Іван Нічыпарук злева.

Лячыў начальнікаў і сялян

Першыя пасляваенныя гады Іван Нічыпарук працаваў без выхадных. Акрамя асноўнай змены ў бальніцы, пацыенты прыязджалі да яго і дадому. Даводзілася ўсім дапамагаць. Нічыпарук вучыўся на хірурга, але пасля перакваліфікаваўся на траўматолага.

«Падводы сялян стаялі ад дома да скрыжавання. Да яго ехалі людзі з усёй акругі з рознымі хваробамі. І нікому Іван Валяр’янавіч не адмаўляў. Вядома, хтосьці чымсьці яму дзякаваў, але ён не злоўжываў сваім становішчам. Лячыў як начальнікаў, так і звычайных сялян. І з усімі заўсёды пагутарыць.

Памятаю, неяк прыехалі да яго з вёскі і ён з імі на беларускай загаварыў, па-мясцоваму. Я часам смяялася і казала яму: «ну як ты можаш на гэтай мове гаварыць?» А ён адказваў, што ўжо вывучыў ад людзей беларускую мову. Бывала, пацыентам не было чым аддзячыць бацькі, так ён лячыў бясплатна. Гэта была яго характэрная рыса, таму да яго ўсё і ішлі. Нас будзілі часам і ноччу, таму што прыязджала хуткая па бацьку. Патрабавалася тэрміновая аперацыя і ён заўсёды ехаў. Толькі да 1960 года ў яго з’явілася раўнамернае жыццё, а так ён разрываўся.

А яшчэ бацька быў вернікам, але ў царкву хадзіў вельмі рэдка. Быў выпадак, калі яму манах з’явіўся ў бальніцы. Бо бальніцу зрабілі ў былых келлях манастыра. Ён неяк дзяжурыў і моцна стаміўся. Вырашыў прылегчы, праз некаторы час пачуў крокі. Рэзка падняўся і ўбачыў манаха. Той прайшоў у дзяжурку, павітаўся з ім. Айцец прамовіў малітву — і манах знік. Хто гэта быў, бацька не мог сказаць, можа прывід. Тады ён вельмі спалохаўся".

Дапамог будучаму алімпійскаму чэмпіёну

Пра доктара Нічыпарука ўспамінаў у адным са сваіх інтэрв'ю алімпійскі чэмпіён 1972 году Іван Ядэшка.

«За мяжой адзін з супернікаў з усмешкай сказаў: „Ядэшку лёгка кідаць мяч дакладна ў кошык, у яго рука крывая“. А яна ж насамрэч крывая. Я ж наогул мог застацца інвалідам. У сем гадоў, зваліўшыся з плота на бетонную пліту, я моцна пашкодзіў локаць. Суставы былі раздробленыя ў некалькіх месцах. Рука пачала апухаць. Стала ясна, што трэба ампутаваць. Мама была катэгарычная: „Не дам руку сыну адымаць!“ Галоўны хірург Нічыпарук сказаў: „Добра, паспрабуем выратаваць…“ І выратавалі. Тры разы косткі ламалі і зноўку складвалі. Калі зраслося ў трэці раз, рука не згіналася», — казаў у інтэрв'ю «Московскому комсомольцу» знакаміты баскетбаліст.

Застаўся верны свайму гораду

Іван Нічыпарук ў пасляваенныя гады мог з’ехаць у Польшчу, як гэта рабілі многія гродзенцы. Але ён застаўся ў Гродне і не пашкадаваў.

«Бацька працаваў у бальніцы з 1944 па 1981 год гг. Стаў заслужаным лекарам БССР. Атрымаў мноства ўзнагарод. Але самае важнае, ён атрымаў прызнанне ў людзей, гараджан з якімі ён пражыў усё жыццё. Ён застаўся верны свайму гораду».

У кнізе «Вядомыя ўраджэнцы Гродзенскай вобласці» Алесь Госцеў піша, што на лячэнне да Нічыпарука прыязджалі людзі з усяго Савецкага Саюза. У 1970 годзе ён паспяхова правёў першую ў краіне аперацыю па падаўжэнні нагі. Унёс уклад у развіццё дзіцячай хірургіі - першым на Гродзеншчыне асвоіў лячэнне прыроджаных заганаў целаскладу. Да 60-годдзя Нічыпарука артыкул пра яго напісаў Васіль Быкаў. «Любы хірург-пачатковец лічыў для сябе гонарам папрацаваць пад кіраўніцтвам Івана Валяр’янавіча», — пісаў Быкаў.

Іван Нічыпарук працаваў да 70 гадоў. Памёр ва ўзросце 77 гадоў. На сцяне гарадской клінічнай бальніцы № 2 павесілі мемарыяльную шыльду прысвечаную вядомаму доктару. Дзеці і ўнукі Івана Валяр’янавіча пайшлі па яго слядах. Усе яны сталі лекарамі.

У музеі медыцынскага ўніверсітэта ёсць экспазіцыя, прысвечаная Івану Нічыпаруку.

Мемарыяльная шыльда прысвечаная Івану Нічыпаруку

Падзяліцца

Апошнія запісы

«Пабачыць Гродна — і памерці». Як наш горад стаў міжваеннай «сталіцай самагубцаў»

У міжваенны час Гродна набыло незвычайную славу. Горад стаў месцам прыцягнення незвычайных турыстаў - тых,…

21 лістапада 2024

«Нармальны быў гастраном — цяпер там прадаюць шпалеры». Ці хапае крамаў у цэнтры Гродна?

Ці хапае ў цэнтры Гродна прадуктовых крам? Спрэчкі наконт гэтага выклікала адкрыццё на перакрыжаванні Савецкай…

21 лістапада 2024

Дзе арганізаваць святочную фотасесію? Гродзенскія студыі ўжо падрыхтавалі навагоднія лакацыі

Прыбраныя ялінкі, свечкі, навагоднія вянкі і гірлянды, аксаміт, светлы ці цёмны фон на выбар. Гродзенскія…

19 лістапада 2024

«Перад выбарамі - спрыяльны час для петыцый». Як прымусіць чыноўнікаў вырашаць праблемы і чаму новая пляцоўка «меркаванне.бел» для гэтага не пасуе

Улады стварылі новую платформу “меркаванне.бел”. Яе пазіцыянуюць як анлайн-пляцоўку, на якой кожны зможа ў вольнай…

15 лістапада 2024

«У Гродне жывуць тыя яшчэ „шалёныя імператрыцы“». Стваральніца брэнда Krikate расказала, як дабралася да парыжскага тыдня моды

Калекцыя адзення гродзенкі Кацярыны Карлацяну дэбютавала гэтай восенню на Парыжскім тыдні моды. А пачыналася ўсё…

14 лістапада 2024

«Першы прыбытак патраціў на станок». Гродзенец у школе выточваў біты, а ў 27 гадоў адкрыў сваю вытворчасць мэблі

Гродзенец Раман Нагула амаль паўжыцця працуе з дрэвам. Школьнікам ён пачынаў з бейсбольных біт, а…

13 лістапада 2024