Бамбасховішчаў у Гродне няма. Наогул. Месцы, якія могуць абараніць людзей у выпадку надзвычайных сітуацый, зараз называюцца «ахоўнымі пабудовамі» ці прасцей — «сховішчамі». Іх у горадзе каля сотні. Дзе яны знаходзяцца, жыхарам раскажуць толькі ў выпадку непасрэднай небяспекі. Да часу ікс інфармацыя засакрэчаная. «Каб праціўнік не пазнаў і не атакаваў менавіта туды», — растлумачыла Hrodna.life крыніца, блізкая да службаў грамадзянскай абароны горада.
«У цэнтры іх шмат»
Каб даведацца, дзе схавацца ў час надзвычайнай сітуацыі, гродзенцы Юліі Калядзе давялося настойліва тэлефанаваць па розных інстанцыях — ад ЖЭСа, да якога належыць дом, да бюро аховы працы ва УЖРЭПе.
«Спачатку мне правялі лекцыю, што трэба захоўваць спакой, а праз СМІ раскажуць, што рабіць, — напісала Юлія на асабістай старонцы ў Facebook. — На мае довады, што, збіраючы дзіця, не будзе часу глядзець/чытаць, ды яшчэ і не факт, што будзе тэлефон з інтэрнэтам, мне адказалі: «Не трэба нагнятаць. Беларусь ніхто не кране».
У выніку на настойлівыя просьбы Юліі адказалі, што «ў цэнтры іх [сховішчаў] шмат. Назвалі адрасы на Сацыялістычнай, 51, 51а, 24, 28; Карбышава 7, 13, 22, згадалі, што ёсць сховішчы на вуліцы Кірава. З пачаткам вайны ва Украіне пытанне аб бяспецы ў горадзе ў час надзвычайных сітуацый для многіх гродзенцаў перастаў быць «чыста тэарэтычным».
Дзе шукаць ахоўныя збудаванні і што гэта такое
Ахоўныя збудаванні (АЗ) — гэта збудаванні, прызначаныя для абароны людзей ад уздзеяння ўразлівых фактараў ядзернай, хімічнай і бактэрыялагічнай зброі, а таксама ад уздзеяння другасных фактараў пры ядзерным выбуху і пры ўжыванні звычайных сродкаў паразы супраць мірнага насельніцтва. Сховішчы — гэта герметычныя інжынерныя збудаванні, якія забяспечваюць абарону людзей ад уздзеяння ўсіх фактараў уражанння зброі масавага паражэння (ЗМЗ).
Ахоўныя збудаванні і сховішчы абсталёўваюць герметычнымі дзвярыма і ахоўнымі шлюзамі, фільтра-вентыляцыйным абсталяваннем, запасамі вады і санвузламі. У іх прадугледжваюцца запасныя выхады на выпадак разбурэння будынка і завалаў. За кожным ахоўным збудаваннем замацаваны адказны. На ўваходзе павінна вісець таблічка з надпісам «ахоўнае збудаванне» або «сховішча».
Што ўзяць з сабой у сховішча — камплектуем «трывожны чамаданчык»
- цёплае адзенне — швэдар, штаны, ласіны, пальчаткі, шапка і шалік;
- некалькі камплектаў ніжняй бялізны і шкарпэтак;
- зручны і трывалы абутак;
- аптэчка — бінты, пластыр, ёд, перакіс, спірт, вата, гарачкапаніжальныя прэпараты, лекі ад дыярэі, супрацьвірусныя, заспакаяльныя сродкі і антыбіётыкі, вітаміны групы В;
- сродкі асабістай гігіены — вільготныя і сухія сурвэткі, зубная паста і шчотка, антысептык, вадкае мыла, гігіенічныя пракладкі;
- дакументы ў непрамакальнай упакоўцы;
- зараджаны паўэрбанк, зарадка для тэлефона;
- мультытул-інструмент, які сумяшчае ў сабе нож, шыла, адвёртку, нажніцы і г. д.;
- ліхтарык і батарэйкі;
- спальны мяшок, коўдру, падушкі;
- металічны посуд і сталовыя прыборы;
- запалкі і запальнічку.
Што ўзяць з сабой з прадуктаў? Тое, што захоўваецца доўга!
- Мёд. Захоўвае свой смак дзесяцігоддзямі, калі захоўваецца ў драўлянай або шкляной тары.
- Соль і цукар — «вечныя» прадукты. Іх тэрмін захоўвання складае каля 8 гадоў. Таксама доўга захоўваюцца цукровыя ледзяшы і ірыскі.
- Шакалад без дабавак пры пакаёвай тэмпературы можа захоўвацца 1 год, з ягадамі і арэхамі - 6 месяцаў.
- Макароны, у тым ліку хуткага прыгатавання, — тэрмін захоўвання 2−3 гады ў сухім памяшканні.
- Згушчанае малако ў бляшанцы захоўваецца 1 год, у пластыкавым пакунку — 6 месяцаў.
- Яйкі (нямытыя) можна захоўваць без халадзільніка каля месяца, у халадзільніку — 3 месяца.
- Белы рыс — рэкардсмен сярод крупаў па часе захоўвання. Ён можа не псавацца гадамі. Тэрмін захоўвання грэчкі і проса — 9 месяцаў, манкі — 10 месяцаў, аўсянкі — 1 год, гароху — 2 гады.
- Кансервы — тэрмін захоўвання да 5 гадоў.
- Спецыі, сухія запраўкі і булённыя кубікі — да 1 года.
Спадчына «халоднай вайны»
Усяго ў Гродне больш за 100 сховішчаў. Большая частка такіх збудаванняў - спадчына «халоднай вайны». Іх будавалі ў савецкі час на буйных прамысловых прадпрыемствах, якія маглі працаваць «на абаронку». Гэтыя прытулку разлічаны на тую колькасць людзей, якое працуе на прадпрыемстве ў адну змену.
Адно з самых вялікіх гродзенскіх сховішчаў знаходзіцца на заводзе карданных валаў («Белкард» на вуліцы Шчаснага, побач з чыгуначным мостам). Яго змяшчальнасць — 1200 чалавек.
Гродзенскі краязнаўца Андрэй Мялешка распавёў Hrodna.life пра яшчэ некалькі ахоўных збудаванняў горада: «Адно з самых вялікіх бамбасховішчаў знаходзіцца пад забаўляльным цэнтрам «Галактыка». Будаўніцтва пачалося ў 1980-х гадах — там мусіў з’явіцца Палац будаўнікоў. Яго бамбасховішча разлічана на 500−700 чалавек.
Вялікае сховішча ёсць у падвалах завода «Радыёхваля». У 1990-х там абсталявалі глядзельную залу і ладзілі канцэрты".
Чытачы распавялі Hrodna.life, што сховішчы ёсць [як мінімум] на «Азоце», заводзе такарных патронаў («БелТАПАЗ»), на абутковай фабрыцы, пад «Гроднажылбудам». Пра бамбасховішча мясакамбіната самі супрацоўнікі распавядаюць байку, што запасны выхад з яго замуравалі. Прычына — гэтым шляхам нядобрасумленныя работнікі выносілі з прадпрыемства мяса.
Сховішчы ёсць у школах і бальніцах
Абсталяваныя бамбасховішчамі некаторыя ўстановы адукацыі. Пра гэта Hrodna.life распавялі былыя вучні. Па іх словах, сховішчы ёсць у гімназіі па Парыжскай камуны, 3, у СШ № 6 на Гарнавых, 31, у гімназіі № 9 на Пестрака, 34/1, у гімназіі № 2 на Болдзіна, 10б, у гімназіі № 7 на Касманаўтаў, 38б, у СШ № 15 на Міра, 15, у СШ № 13 на Бярозавай, 3, у школе-інтэрнаце для дзяцей з парушэннем слыху на Сухамбаева, 9, у інтэрнаце Аграрнага ўніверсітэта на Сацыялістычнай, 53, у інтэрнаце музычнага каледжа на Янкі Купалы, 57.
Ёсць сховішчы ва ўсіх гарадскіх бальніцах.
Квеструм, бар і тату-салон — гэта таксама бамбасховішчы
Звычайна сховішчы знаходзяцца ў падвалах і часта здаюцца ў арэнду. Карэспандэнту Hrodna.life распавядалі, што ў адным з такіх памяшканняў знаходзіцца трэнажорная зала, ў іншых — бытоўкі або склады. У сховішчы дома № 9 па вул. Гагарына размясціўся архіў бальніцы № 2, у сховішчы на Маставой, 31, пад барам Svaboda знаходзіцца бар Podval. У сховішчы пад крамай «Санта» на Гагарына абсталявалі квэст-рум, ён называецца «Сховішча» і «Уцёкі з турмы». У сховішчы жылога дома на Леніна, 30 размясціўся тату-салон «Адважнае сэрца».
Сховішчы ў жылых будынках ёсць толькі ў Старым горадзе. Новыя праекты практычна не прадугледжваюць ахоўных збудаванняў у падвалах. Гэта моцна павышае цану будаўніцтва.
Пра тое, як выглядалі бамбасховішчы дамоў пабудовы 1950-х гадоў для Hrodna.life распавёў Андрэй Мялешка. У дзяцінстве ён жыў такім доме: «Адно з бамбасховішчаў для грамадзянскіх жыхароў было абсталявана ў падвалах «сталінкі» на Гарнавых, 6. Сховішчы там двухпавярховыя. Увайсці ў іх можна проста з пад’ездаў. Бетонныя скрынкі выцяжкі размяшчаліся ў двары дома. Праз іх мы з мясцовымі хлапчукамі лазілі ў бамбасховішча. Трэба было прапаўзці ўніз па шахце метраў 50.
У 1990-х у гэтых памяшканнях размяшчаліся швейныя майстэрні. Можна было зайсці і ўбачыць стэлажы са скрынкамі, у якіх ляжалі супрацьгазы".
Па дзейных правілах камерцыйнае выкарыстанне памяшканняў бамбасховішча магчыма. Умова — захаваць ахоўную інфраструктуру і вызваліць пры неабходнасці.
Пад бамбасховішча могуць выкарыстоўвацца збудаванні падвойнага прызначэння — метро ці падземныя паркінгі. Метро ў нас няма. Падземныя паркінгі ёсць у дамах на Парахавой, 9/1, Купалы, 88а, Дзяржынскага, 40 і Захарава, 24.
Як даведацца, куды бегчы
Дакладную інфармацыю, дзе менавіта знаходзіцца «ваша» сховішча, знайсці не атрымаецца. Куды бегчы і што рабіць паведамяць толькі ў выпадку надзвычайнай сітуацыі.
«Калі чалавек даўжэй за дзве хвіліны чуе гук сірэны — ён мусіць уключыць радыё, тэлевізар або зайсці на сайт МНС. У тэлеэфіры з’явіцца бягучы радок або ўзнікне перапыненне эфіру, на радыё будзе ажыццёўлены FM-перахоп, на сайце з’явіцца асобнае паведамленне з кароткім апісаннем сітуацыі і інструкцыямі таго, што трэба рабіць. Эвакуацыя ў сховішча патрэбная далёка не ў кожнай сітуацыі, але калі ўзнікне такая неабходнасць — у паведамленні будуць пададзены ўсе патрэбныя каардынаты», — расказаў прэс-сакратар МНС.
Таксама можна знайсці інфармацыю, як паводзіць сябе пры розных надзвычайных сітуацыях, у дадатку «МНС Беларусі: дапамога побач».
Будынка з бамбасховішча, пра якія распавялі Hrodna.life чытачы:
- Маставая, 51, 51а, 24, 28,
- Карбышава, 7 (праз дарогу ад «Белтэлекама»),
- Карбышава, 13, 21,
- Карбышава, 22 (крама № 11 «Прадуктовая»),
- Леніна, 30 (тату-салон «Адважнае сэрца»),
- Пад крамай «Ваўкавыскі»,
- Савецкая, 4 (за Домам прафсаюзаў),
- Будзёнага, 37 (чыгуначны вакзал),
- Маставая, 31 (пад барам Svoboda, дзе знаходзіцца бар Podval),
- Гагарына, 41/1 (пад крамай «Санта» — там квэструм),
- Шчаснага, 38 (завод «Белкард» на 1200 чалавек),
- Гарнавых, 31 (СШ № 6),
- Гарнавых, 6 (крама «Дамалюкс»),
- Гагарына, 9 (падвал кутняга пад’езда, там архіў бальніцы № 2),
- Гаспадарчая, 23 (ФЭУ ГрГУ),
- Азёрская шаша, 5б (крама «Пінскдрэў»),
- Элізы Ажэшкі, 30 (Дом афіцэраў, пішуць, што заўсёды было затоплена),
- Кастрычніцкая, 3 (у будынку з філіялам Беларусьбанка),
- Сацыялістычная, 49 (крама «Белвест», 2 пад’езд, раней была шыльдачка, цяпер няма),
- Мясніцкая, 25 (мясакамбінат),
- Янкі Купалы, 63 (за гатэлем «Турыст»),
- Янкі Купалы, 55 (за музычным каледжам),
- Янкі Купалы 57 (інтэрнат музкаледжа),
- Янкі Купалы, 89 (клінічная бальніца № 4),
- Пестрака, 34/1 (гімназія № 9), 36,
- Ліможа, 3 (ДУА № 94),
- Ліможа, 4,
- Болдзіна, 10б (гімназія № 2),
- Болдзіна, 12 В,
- Каліноўскага, 69 (жылы дом),
- Індурская шаша, 12, 14 (СШ № 31 і № 34),
- Вішнявецкая, 14 (СШ № 38),
- Горкага, 91 (каля рынку «Карона», у ім «Гранітэкс»),
- Горкага, 77 (будынак радзільні),
- Горкага, 80 (сталовая медуніверсітэта),
- Церашковай, 48 (ДУА № 96),
- БЛК, 21,
- Сухамбаева, 9 (школа-інтэрнат для дзяцей з парушэннем слыху),
- Пушкіна, 37а,
- Урублеўскага, 92,
- Астроўскага, 2, 4,
- Астроўскага, 22 (Дзіцячая бальніца),
- Горкага, 6,
- М. Горкага, 47 (аддзяленне «Альфабанк»),
- Камунальная, 2 (ГАКБ медыцынскай рэабілітацыі),
- Касманаўтаў, 2,
- Касманаўтаў, 4а (крама «Марка»),
- Касманаўтаў, 38б (гімназія № 7),
- Міра, 15 (СШ № 15),
- Бярозавая, 2 (СШ № 13),
- Будзёнага, 42 (РУП «Гроднаэнерга»),
- Будзёнага, 34 (стаматалогія «Ортадэнт»),
- Будзёнага, 23,
- Сацыялістычная, 28, 49, 51, 51а,
- Сацыялістычная, 53 (Аграрны універсітэт),
- Суворава (пад «Гроднажылбудам»)
- Кірава, 30, 32,
- Леніна, 26,
- Ажэшкі, 22,
- К. Маркса, 29,
- Парыжскай Камуны, 3, 6,
- Свярдлова, 17,
- у аблвыканкаме,
- у дамах на Реймонта, Свярдлова, Гагарына, Тэльмана, у дварах за крамай «Баторыя».
