Дзіцячая пісьменніца Ілона Караваева ліквідавала фонд «Ратуючы спадчыну», які збіраў сродкі на рэканструкцыю сінагогі XVII стагоддзя ў Слоніме. Яна выкупіла аб’ект з аўкцыёну ў канцы 2020 года і прадала дзеля гэтага кватэру ў Мінску. Аднаўленню сінагогі перашкодзілі санкцыі і вайна ва Украіне, распавяла пісьменніца Hrodna.life. Інвестараў альбо дзяржаўных праграм для падтрымкі праекта таксама не знайшлося.
14 чэрвеня ў Гродзенскім абласным судзе за адно пасяджэнне ліквідавалі фонд «Ратуючы спадчыну». Ініцыятарам выступіла сама заснавальніца фонду. Праектам рэканструкцыі сінагогі яна не будзе займацца — не знайшлося магчымасцяў яго прафінансаваць. Ілона паведаміць пра гэта прадаўцу — Слонімскаму райвыканкаму. Верагодна, аб’ект вернецца ў яго ўласнасць.
Ілона Караваева, якая піша кнігі пад псеўданімам Іаана Рыўз, у канцы 2020-га выкупіла будынак сінагогі за 27 тысяч рублёў. Па ўмовах аўкцыёну, новы ўласнік павінен быў на працягу двух гадоў падаць праектную дакументацыю. На працягу пяці гадоў трэба было зрабіць праект рэканструкцыі будынка. Ілона меркавала, што будынак можа стаць кропкай прыцягнення турыстаў, а на яго тэрыторыі будуць праходзіць культурныя мерапрыемствы.
Сабралі 2700 рублёў
Рашэнне аб ліквідацыі фонду Ілона прыняла месяц таму. Дабрачынны фонд, акрамя культурна-адукацыйных мерапрыемстваў, канферэнцый і мерапрыемстваў, збіраў сродкі на аднаўленне гісторыка-культурнай спадчыны. Кожны жадаючы мог паўдзельнічаць у праекце. Суму можна было перавесці на сайце фонду. Міжнародныя арганізацыі маглі прафінансаваць праект праз дамоўнае супрацоўніцтва або гранты.
Капітал фонду — сродкі заснавальніцы. За час працы атрымалася сабраць невялікую суму — каля 2700 рублёў. Іх накіравалі на рэкламу па прыцягненню ўвагі да сусветнага спадчыны.
Перашкодзілі санкцыі і вайна
Падчас рэкламнай кампаніі пачаліся ваенныя дзеянні ва Украіны. Паступленні ад беларусаў спыніліся. «Людзі, напэўна, перайшлі на іншыя думкі. Можа, як дапамагчы фондам, якія падтрымліваюць Украіну, і як дапамагчы дзецям, якія ў Еўропе цяпер — уцекачы з Украіны», — выказала здагадку Ілона. Яна сама мела зносіны з бежанцамі з Данбаса.
Санкцыі супраць Беларусі заблакавалі якія-небудзь магчымыя дыялогі. «Санкцыі дзейнічаюць не ў нас, а там [на Захадзе]. Чалавек звяртаецца, каб падпісаць дагавор і перавесці суму. Сума не можа быць пераведзена праз санкцый, паколькі з беларускімі банкам заходні бок не супрацоўнічае ці не рызыкуе супрацоўнічаць», — распавяла Ілона.
З пачаткам ваенных дзеянняў ва Украіне краіны «губляюць грошы», ведучы вайну і пастаўляючы дапамогу краінам. Гэта і адбіваецца на фінансаванні такога буйнога шматмільённага праекта, як рэканструкцыя сінагогі, лічыць Ілона.
«Усё гэта робіць немагчымым выкананне мэтаў фонду», — распавяла Ілона Hrodna.life. Дзяржаўныя праграмы, якія маглі б падтрымаць праект рэканструкцыі сінагогі, таксама адсутнічалі. «Самавітыя» інвестары не захацелі прафінансаваць праект.
Дасягненні праекта
Праект прыняў удзел у міжнароднай грантавай праграме. Грант атрымаць не ўдалося, але міжнародная супольнасьць пачула пра помнік, лічыць Ілона. На аб’екце правялі некалькі буйных навуковых канферэнцый на тэму гісторыка-культурнай спадчыны. «Былі пазітыўныя моманты: зносіны з разумнымі спецыялістамі, якія неабыякавыя да гэтай тэмы, якія былі знаёмыя з ёй як даследчыкі», — распавяла Ілона.
Гістарычная даведка
Слонімская сінагога — помнік архітэктуры барока — была пабудавана ў 1642 годзе. Яна ўключана ў Дзяржаўны спіс гісторыка-культурных каштоўнасцяў Беларусі. У 1881 годзе будынак моцна пацярпеў падчас вялікага пажару, але быў адбудаваны на ахвяраванні гараджан. Дзейнічала да 1940 года. Пасля Другой сусветнай вайны тут размяшчаўся склад і гандлёвыя памяшканні. Унутры захавалася частка рэльефаў і роспісаў. Будынак пустуе з 1990-х гадоў.
