«Працую звышурочна, не далі сродкаў абароны». Адвакат тлумачыць, як працаваць пры пандэміі

Хтосьці хоча самаізалявацца, але яму не падпісваюць заяву на адпачынак, а кагосьці пераводзяць на іншую працу. Якія правы і абавязкі ў такіх выпадках ёсць у работніка, распавядае БЕЛТА адвакат Мінскай абласной калегіі адвакатаў Таццяна Бычак.

Я напісаў заяву на адпачынак, таму што ў сувязі з эпідэміялагічнай становішчам хачу самаізалявацца і пабыць дома два тыдні. Дырэктар маю заяву на адпачынак не падпісаў. Я вырашыў на наступны дзень не выходзіць на працу і быў звольнены. Ці правільна паступіў наймальнік у такой сітуацыі?

Так, наймальнік паступіў правільна. Адпачынак, аб якім вы запытвалі, не быў узгоднены з наймальнікам. Для яго афармлення наймальнік павінен выдаць загад (распараджэнне, рашэнне) аб прадастаўленні водпуску альбо запіску аб адпачынку. З вашага пытання відаць, што ніякі дакумент не выдаваўся і вы з ім не былі азнаёмленыя.

Такім чынам, вы не прыступілі да выканання сваіх працоўных абавязкаў на наступны дзень без паважных прычын, дапусцілі прагул (адсутнасць на працы больш за тры гадзіны на працягу працоўнага дня), што і стала падставай для скасавання працоўнага дагавора па ініцыятыве наймальніка.

Варта звярнуць увагу, што людзям, якія адносяцца да кантактаў першага і другога узроўняў у адносінах да тых, хто мае інфекцыю COVID-19, выдаецца лісток непрацаздольнасці на перыяд самаізаляцыі. Таму калі вы з’яўляецеся такім кантактам, вам варта звярнуцца ва ўстанову аховы здароўя для яго атрымання.

Я добрасумленна выконвала сваю працу. Але нядаўна наймальнік са мной не падоўжыў кантракт, растлумачыў, што гэта звязана з COVID-19, і спыніў са мной працоўныя стасункі ў сувязі са сканчэннем кантракту. Ці магу я неяк аспрэчыць рашэнне наймальніка?

Працоўным кодэксам прадугледжана, што кантракт заключаецца на пэўны тэрмін. Пры гэтым кожная з бакоў мае права не пазней чым за адзін месяц да заканчэння тэрміну яго дзеяння пісьмова папярэдзіць другі бок аб рашэнні працягнуць або спыніць працоўныя адносіны. Кантракт спыняецца ў сувязі з заканчэннем тэрміну яго дзеяння, калі бакі не прынялі рашэнне аб яго падаўжэнні або заключэнні новага кантракту.

Калі вы былі апавешчаныя наймальнікам аб спыненні кантракту за адзін месяц, не дамовіліся аб яго падаўжэнні або заключэнні новага, то падстаў для аспрэчвання рашэння наймальніка няма.

У выпадку, калі парадак звальнення быў парушаны, вы можаце звярнуцца ў суд з адпаведным пазовам.

Мяне загадам перавялі вахцёрам, які абавязаны абмяжоўваць трапленне старонніх на тэрыторыю прадпрыемства і разносіць перасланыя дакументы. Пераведзены я ў сувязі з вытворчай неабходнасцю на два тыдні. Пры гэтым мне не было выдадзена ніякіх сродкаў абароны. Ці законны такі перавод? Ці магу я адмовіцца ад падпісання загаду ў далейшым?

Перавод у сувязі з вытворчай неабходнасцю дапускаецца ў сувязі з абгрунтаванымі прычынамі неспрыяльнага ўздзеяння эпідэміялагічнай сітуацыі на дзейнасць наймальніка. Такі перавод можа быць ажыццёўлены наймальнікам на тэрмін да трох месяцаў, па пагадненні бакоў гэты тэрмін можа быць павялічаны.

Калі выкананыя падставы для пераводу і праца не супрацьпаказаная па стане здароўя, то такі перавод з’яўляецца законным. Звярніце ўвагу, што па агульнаму правілу часовы перавод у сувязі з вытворчай неабходнасцю дапускаецца без згоды работніка, аднак калі гаворка ідзе аб іншай мясцовасці, то неабходна згода работніка. Калі вы не згодныя з пераводам, то можаце абскардзіць яго ў камісію па працоўных спрэчках.

Для прадухілення распаўсюджвання інфекцыйных захворванняў наймальнік мае права праводзіць прафілактычныя санітарна-супрацьэпідэміялагічныя мерапрыемствы, у тым ліку закупіць і выдаваць работнікам ахоўныя маскі, пальчаткі і сродкі для дэзінфекцыі. Такія мерапрыемствы адносяцца да мер, якія забяспечваюць захаванне жыцця, здароўя і працаздольнасці работнікаў у працэсе працоўнай дзейнасці (П. 5 ч. 1 арт. 55 Працоўнага Кодэкса), аб прымяненні такіх мер наймальнікам выдаецца загад. У ім указваюць работнікаў, якіх неабходна забяспечыць сродкамі абароны, а таксама работнікаў, адказных за размяшчэнне ёмістасцяў са сродкамі дэзінфекцыі, апрацоўку паверхняў у арганізацыі і правядзенне інструктажу па выкарыстанні сродкаў абароны.

Калі ў вашай арганізацыі такія меры не прынятыя, то адразу трэба звярнуцца да наймальніка з пісьмовай просьбай аб прадастаўленні сродкаў абароны. Калі наймальнікам ваша пытанне дазволены не будзе, звярніцеся ў Камісію па працоўных спрэчках з адпаведнай заявай.

У сувязі з неспрыяльнай эпідэміялагічнай абстаноўкай наймальнік вусна прапанаваў працаваць звышурочна. Я не згодны. Ці падлягае аплаце ў такім выпадку выкананая мной праца?

У адпаведнасці са арт. 119 ПК звышурочнай лічыцца праца, выкананая работнікам па прапанове, распараджэнню ці з ведама наймальніка звыш устаноўленай для яго працягласці працоўнага часу, прадугледжанай правіламі ўнутранага працоўнага распарадку або графікам работ (зменнасці).

Пры гэтым не прызнаецца звышурочнай праца, выкананая звыш устаноўленай працягласці працоўнага часу:

• па ініцыятыве самога работніка без прапановы, распараджэння або ведама наймальніка;

• работнікамі з няпоўным працоўным часам у межах поўнага працоўнага дня (змены), поўнага працоўнага тыдня;

• работнікамі па сумяшчальніцтве ў таго ж наймальніка, а таксама ў іншага наймальніка звыш часу асноўнай працы;

• работнікамі-надомнікамі.

Зыходзячы з апісанай сітуацыі, калі наймальнікам не выдадзена ніякага распараджэння, прапановы, то такая праца не будзе з’яўляцца звышурочнай. Даказаць, што вамі была выканана звышурочная праца з ведама наймальніка, будзе складана.

У названай сітуацыі прапаную пісьмова звярнуцца да наймальніка, каб ён узгадніў звышурочнае выкананне працы, альбо атрымаць адпаведнае распараджэнне або прапанову. Толькі ў такім выпадку звышвызначаная праца будзе аплачана.

Варта звярнуць увагу і на тое, што прыцягненне да звышурочных работ дапускаецца толькі са згоды работніка, за выключэннем выпадкаў, устаноўленых арт. 121 ПК.

У сувязі з COVID-19 я прапанавала наймальніку перавесці мяне на дыстанцыйную працу. Ці магчымы такі варыянт, і як гэта адбываецца?

Дыстанцыйнай з’яўляецца праца, якая выконваецца па-за месцам знаходжання наймальніка з выкарыстаннем для гэтага, а таксама ўзаемадзеяння з наймальнікам інфармацыйна-камунікацыйных тэхналогій.

Такім чынам, калі вашы працоўныя абавязкі могуць быць рэалізаваны з выкарыстаннем ІКТ, няма неабходнасці асабіста прысутнічаць пры выкананні працы, вы можаце працаваць дыстанцыйна.

Для таго, каб выконваць працу дыстанцыйна, з вамі павінна быць заключана дадатковае пагадненне да працоўнай дамовы. У ім паказваюцца ўмовы абмену з вамі электроннымі дакументамі і паведамленнямі ў электронным выглядзе, атрымання пісьмовых заданняў, вынікаў выкананай працы, забеспячэння абсталяваннем для выканання работы, магчымыя кампенсацыі. Аб пераводзе на дыстанцыйную працу наймальнік павінен выдаць загад.

Калі вы і наймальнік дасягнеце пагаднення аб выкананні працы дыстанцыйна, будзе выкананая працэдура змены істотных умоў і падпісана дадатковае пагадненне, выдадзены загад, то ажыццяўленне працы дыстанцыйна магчымае.

Калі змяненне істотных умоў працы (акрамя выключэння памеру аплаты працы), у тым ліку перавод на дыстанцыйную працу, ажыццяўляецца наймальнікам у сувязі з абгрунтаванымі прычынамі неспрыяльнага ўздзеяння эпідэміялагічнай сітуацыі на дзейнасць наймальніка, то ў такой сітуацыі наймальнік абавязаны папярэдзіць работніка пісьмова за адзін дзень.

Паводле афіцыйных звестак Міністэрства аховы здароўя, па стане на 11 лютага ў Беларусі пацверджана 263 551 выпадак каранавіруса (1692 за апошнія суткі), ачунялі і выпісаны 252 068 (1990 за апошнія суткі) пацыентаў, памёрлі 1820 чалавек (9 за апошнія суткі).