Ж — Жылібер. Батанік і масон, што даў імя парку. 5 фактаў пра самага вядомага ў Гродне француза

Ён патрапіў у Гродна праз банкруцтва на радзіме. Стварыў тут батанічны сад і ўзначаліў медыцынскую акадэмію. Быў галоўным афіцэрам масонскай ложы і насіў званне Майстра крэсла. У яго гонар пазней нават назвалі расліну. Чытайце пяць цікавых фактаў пра Жана Эмануэля Жылібера ў новым артыкуле «Гарадзенскай азбукі».

«Гарадзенская азбука» ад Hrodna.life — гэта 32 артыкулы пра цікавосткі Гродна. Кожнаму з іх адпавядае адна з літар алфавіту. А — Ажэшка, Б — Баторый, В — Вітаўт і так далей. У кожным артыкуле азбукі вы знойдзеце па пяць цікавых фактаў аб адметных гродзенскіх асобах, месцах ці з’явах.

Патрапіў у Гродна пасля банкруцтва

У Гродна Жылібер прыехаў па запрашэнні Антонія Тызенгаўза. Верагодна, прыняццю такой прапановы спрыяла нядаўняе банкруцтва. У Ліёне па замове гарадской адміністрацыі Жылібер стварыў батанічны сад. У гэты праект ён уклаў асабістыя грошы. Горад абяцаў кампенсаваць выдаткі, але гэтага Жылібер так і не дачакаўся. Прапанова паехаць у Гродна і кантракт на 10 гадоў давалі яму новы шанец на працу і дастатак.

Стварыў батанічны сад

1 жніўня 1775 года Жылібер выправіўся з Ліёна ў Гродна. Па дарозе ён заязджаў пагасцяваць да сяброў, таму да месца прызначэння дабраўся толькі пад канец году. Яго адразу зцягнула ў вір дзейнасці. Найбольш вядомым праектам Жылібера ў Гродне стаў каралеўскі батанічны сад. За шэсць гадоў на яго тэрыторыі ўдалося сабраць калекцыю ў 2000 відаў жывых раслін з розных частак свету і розных кліматычных зон.

Быў масонам і майстрам крэсла

Пасаду «майстар крэсла» Жылібер меў у масонскай ложы «Шчаслівае вызваленне». Майстар крэсла — гэта галоўны афіцэр масонскай ложы. Ён кіраваў усімі справамі, рытуалам і цырымоніямі і меў больш паўнамоцтваў чым астатнія афіцэры. Ложа дзейнічала ў Гродне ад 1781 года і вяла справы на французскай мове. Кампанію Жану Эмануэлю ў ложы складалі архітэктар Джузэпэ дэ Сака, астраном Францішак Нарвойш, капітан Стэфан Грабоўскі ды іншыя.

Узначаліў медыцынскую акадэмію

Медыцынскую акадэмію стварылі ў Гродне на загад Антонія Тызенгаўза. Адкрылі навучальную установу 30 красавіка 1775 года. Першым яе дырэктарам стаў Жан Эмануэль Жылібер. Пры акадэміі працавалі акушэрская школа, шпіталь і аптэка. Побач знаходзіўся аптэкарскі агарод і апрацоўваліся лекавыя расліны.

Вынікам вывучэння мясцовай флоры стала кніга Жылібера «Flora lithuanica inchoata», дзе апісаны лекавыя ўласцівасці і прымяменне ў побыце каля сотні зёлак.

Праца ў Гродне для Жылібера скончылася з адстаўкай Тызенгаўза. Пасля гэтага медыцынская акадэмія разам з дырэктарам пераехала ў Вільню. У 1783 Жылібер вярнуўся ў Францыю.

Жыліберцыя ў парку Жылібера

Імем Жылібера назвалі род раслінаў Gilibertia RUIZ & PAV з сямейства араліевых (Araliaceae). У Гродзенскім парку імя Жылібера яна таксама ёсць. Ініцыятаркай пошуку жыліберцыі была настаўніца і краязнаўца Наталля Канюк. Разам з вучнямі яна аднавіла ў парку некаторыя расліны з калекцыі Жана Эмануэля.

Ідэя адраджэння батанічнага саду Жылібера да гэтага часу лунае над Гродна. Зараз прыватны інвестар мае планы на аднаўленне будынка медычнай акадэміі і пабудовы аранжарэі для вырошчвання экзатычных і лекавых раслін.

Чытай таксама: Дж — У Гародні дожДЖ. «Гарадзенская азбука» вырушае на шпацыр па радках песні Віктара Шалкевіча

Ё — нЁман. 5 фактаў пра раку, якая дала назву фабрыкам, музыкам і спартовым клубам

Е — Езуіцкі калегіум. 5 фактаў з гісторыі найстарэйшай навучальнай установы Гродна

Дз — ГаДЗіннік. 5 фактаў пра гарадзенскую адметнасць на вежы Фарнага касцёла

Д — Давыд Гарадзенскі. 5 фактаў пра гарадзенскага старасту які не атрымаў ніводнай паразы ад крыжакоў

Г-Гарадніца. 5 фактаў пра вёску, якая стала цэнтрам горада

Поделиться

Последние записи

«Нормальный был гастроном — теперь там продают обои». Хватает ли магазинов в центре Гродно?

Хватает ли в центре Гродно продуктовых магазинов? Споры об этом вызвало открытие на углу Советской…

21 ноября 2024

Где организовать праздничную фотосессию? Гродненские студии уже подготовили новогодние локации

Нарядная хвоя, свечи, новогодние венки и гирлянды, светлый или темный фон на выбор. Гродненские фотостудии…

19 ноября 2024

«Перед выборами — благоприятное время для петиций». Как заставить чиновников решать проблемы и почему новая площадка «меркаванне.бел» для этого не подходит

Власти создали новую платформу “меркаванне.бел”. Ее позиционируют как онлайн-площадку, на которой каждый сможет в свободной…

15 ноября 2024

«В Гродно живут те еще „шальные императрицы“». Создательница бренда Krikate рассказала, как добралась до парижской недели моды

Коллекция одежды гродненки Екатерины Корлатяну дебютировала этой осенью на Парижской неделе моды. А начиналось все…

14 ноября 2024

«Первую прибыль потратил на станок». Гродненец в школе вытачивал биты, а к 27 годам открыл свое производство мебели

Гродненец Роман Нагула почти полжизни работает с деревом. Школьником он начинал с бейсбольных бит, а…

13 ноября 2024

«Планирую повторить гербарий Элизы Ожешко». Гродненка 20 лет проработала ветврачом, а теперь плетет венки на заказ

Гродненка Анна Тарковская почти круглый год собирает травы, а потом плетет из них венки. За…

11 ноября 2024