Святы Губерт замест камуністычнага сімвала: як паспрабавалі замяніць чырвоную зорку на Новым замку і чым гэта скончылася

Гродзенскі Новы замак, хоць і пабудаваны ў XVIII ст. як рэзідэнцыя вялікіх князёў літоўскіх і каралёў польскіх, сёння нясе на сабе адбітак савецкай эпохі. Пасля Другой сусветнай вайны ён быў перабудаваны пад абласны камітэт камуністычнай партыі і ў знешні выгляд будынка была дададзена савецкая сімволіка. Самая заўважная — высокі шпіль з чырвонай зоркай. У 1994 годзе яе паспрабавалі зняць ды замяніць іншым сімвалам, але гэтаму перашкодзілі абласныя чыноўнікі. Пра тыя падзеі ўзгадвае ў сваім Facebook Аляксандр Мілінкевіч, які ў той час быў намеснікам старшыні гарвыканкама.

Гэтая гісторыя вядомая ў горадзе, але ў крыху міфалагізаваным выглядзе, заўважае канал пра гісторыю Hrodna 11:27. Часта расказваюць, што ў двор замка прыгналі вышку, каб зняць зорку ды замяніць на флюгер у выглядзе святога Губерта і яго аленя, але ў апошні момант улады ўсё адмянілі. Папулярная версія, паводле якой флюгер нібыта дагэтуль недзе захоўваецца і чакае свайго часу.

Але насамрэч флюгера не існавала — быў толькі эскіз. Вось што пра гэта піша сам Мілінкевіч, напасрэдны ўдзельнік падзей:

«Ідэя належала гарадзенскім гісторыкам, краязнаўцам, журналістам, мастакам і грамадскім лідарам, яе падтрымаў гарвыканкам і запрапанаваў падрыхтаваць праект вядомаму на Беларусі гродзенскаму мастаку-кавалю Юрасю Мацко.

Майстар Юрась вельмі захапіўся ганаровай справай, маючай несумненна гістарычнае значэнне. Гэта ж так файна, проста як сімвал эпохі - наш гарадзенскі святы, сімвал гарадскога самакіравання, на адным з нашых каралеўскіх замкаў замяняе сімвал камуністычнай дыктатуры.

Прыгожы эскіз Губерта з ягоным знакамітым аленем быў хутка прадстаўлены грамадскасці, зацверджаны галоўным мастаком Гродна, дырэктарам музея, які месціўся ўжо ў замку замест абкама партыі.

А перад тым, як прыступіць да вырабу рухомай металічнай канструкцыі, Юрась Мацко меўся вывучыць магчымасці яе замацавання. Мы ў гарвыканкаме дамовіліся з аб’яднаннем «Азот», у якога быў магутны кран с самай доўгай у горадзе стралой.

Глядзі таксама: Малады Мілінкевіч, міліцыянт-рыцар і шмат дрэваў. Як выглядаў Гродна ў тэлеперадачы 1993 года

Усё было гатова і тэлескапічную стралу пачалі высоўваць на самую вяршыню шпіля, але на падворак раптам на добрай хуткасці выехалі аблвыканкамаўскія чорныя «Волгі». Высокія абласныя начальнікі, вельмі раззлаваныя на малодшых па рангу, на павышаных танах забаранілі самаўпраўства.

«Бо Новы замак — гэта абласная маёмасць!»

Святы Губерт ужо не мог перамагчы чырвоную зорку. Маладая дэмакратыя — у той час рэальна абранае кіраўніцтва горада — тады саступіла абласным прызначэнцам з вертыкалі першага прэзідэнта.

Але прыгожы Губерт Юрася Мацко ўсё роўна вернецца ў Гародню, бо ў рэшце рэшт дабро перамагае".